BI
چکیده
در یک دهه گذشته تمامی سازمانهای برتر، سرمایهگذاریهای بسیاری بر روی تکنولوژی اطالعات اعم از نرمافزار و سختافزار کردهاند. در عصر اطالعات، کسی که اطالعات دارد، دارای قدرت است. هر سازمان و شرکتی که از این قدرت برخوردار باشد در صنعت و حرفه خود در مقایسه با رقبای خود متمایز و ممتاز میشود. سازمانها و شرکتها و محیط پیرامونی آنها، امروزه با سرعت حرکت و تغییر میکنند. اخذ اطالعات صحیح در زمان صحیح اساس و پایه موفقیت و چه بسا بقای سازمان است، اما همیشه شکاف عمیقی بین اطالعات مورد نیاز مدیران تجاری و انبوه داده هایی وجود دارد که طی عملیاتهای روزمره شرکتی در بخش- های مختلف آن جمعآوری میشوند. ضمن آنکه برخی اطالعات از خارج از سیستمهای عملیاتی بایستی تامین گردند.
هوشمندی کسب و کار اصطالحی است که از اواسط دهه 1998 میالدی مطرح گردید و به معنای تبدیل داده ها از شکل اولیه آنها به چیزی است که تصمیمات تجاری بتوانند بر آن اساس گرفته شوند. این عبارت همچون چتری است که سایر نظامهای مرتبط با داده شامل انبارداده، داده کاوی، تحلیل آماری، پیش بینی و پشتیبانی از تصمیم را به یکدیگر مرتبط می- کند( Zack, R. Kelly, & Thomas, 2008) . در تعریف دیگری؛ هوشمندی کسب و کار یعنی فرآیند باال بردن سوددهی سازمان در بازار رقابتی با استفاده هوشمندانه از اطالعات موجود در سازمان در فرآیند تصمیمگیری تعریف شده است. (Badrinarayan & Pawar, February 1997) بیشترین بهره مندی بدست آمده از هوشمندی کسب وکار، امکان دسترسی بیواسطه به داده ها توسط تصمیم گیرندگان در تمام سطوح سازمان است. در این صورت این افراد قادر خواهند بود که با داده ها تعامل داشته باشند و آنها را تحلیل کنند و در نتیجه بتوانند کسب وکار را مدیریت نمایند، کارایی را بهبود بخشند، فرصتها را کشف کنند و کارشان را با بازدهی باال انجام دهند. در ساده ترین حالت هوشمندی کسب و کار اطالعاتی راجع به وضع کنونی کسب وکار به مدیران تحویل می دهد. با استفاده از هوشمندی کسب وکار، اطالعات در زمان مناسب و با انعطاف بیشتری در اختیار مدیران قرار داده میشود. در صورتی که یکی از شاخص های کسب وکار از قلم افتاده باشد و یا از خارج از برنامه ریزی باشد، هوشمندی کسب وکار به کاربران این امکان را میدهد که جزئیات را شکافته و به دلیل این اتفاق پی ببرند و تصمیمات مقتضی را برای جبران وضعیت موجود بگیرند. در مرحله بعد الزم است تا فرآیند دسترسی به اطالعات تسهیل گردد به گونه ای که تصمیم گیرندگان در هر زمان و هر مکان بتوانند بدون نیاز به واسطه به اطالعات مربوطه مراجعه کرده و انواع تحلیل های مورد نظر خود را انجام دهند. همچنین نمایش اطالعات بایستی به گونه ای باشد که امکان انجام بررسی از ابعاد مختلف وجود داشته باشد تا مدیران در صورت نیاز براحتی تاثیر هریک از عوامل را مشاهده کرده و دالیل آسیبهای سازمانی را جستجو و تحلیل کنند.
مقدمه
در دهه گذشته و با پیشرفت در رشد تکنولوژی و به تبع تولید و ایجاد حجم قابل توجهی از اطلاعات از بازارهای گوناگون، صاحبان صنایع با حجم بالایی از اطلاعات در زمینه کسب وکار مختص به خود و گاهاً اطلاعاتی تاثیرگذار و ناشی از عوامل بیرونی (مانند مشتریان) روبرو شده اند. هرچند تمامی اطلاعات حاصل از کذشته و حال بر عملکرد آینده سیستم ها تاثیرگذار نیست اما بخشی از آنها می تواند در ترسیم هرچه شفافتر آینده این کسب وکارها موثر باشد و ریسک تصمیم گیری را در سطوح مدیریتی کاهش دهد و در نهایت نقش مستقیم و سازنده در تعیین اهداف استراتژیک سازمان داشته باشد.
اما با توجه به رشد فزآینده اطلاعات در کسب وکارهای جدید ناشی از سیستم های درون سازمانی و تعاملات برون سازمانی، دیگر وجود یک فرد و حتی یک واحد نمی تواند پاسخگوی کامل نقش کنترلی و جمع آوری کننده اطلاعات در سازمان در دنیای امروز کسب وکار باشد و لذا به منظور کنترل و مدیریت دقیق تر اطلاعات حاصل، بهتر است از ابزارهای نرم افزاری ساخت یافته و استاندارد که برمبنای تجارب عالی(Best Practices) پیاده سازی شده‌اند و پردازش و بهینه نمودن فرآیند جمعآوری و دسته‌بندی اطلاعات به فرآیند تصمیم‌سازی در سازمان های بزرگ و متوسط و حتی کوچک استفاده گردد.
بررسی ادبیات موضوع
بدنه تحقیق
امروزه بانک‌ها و سازمانهای بزرگ برای تداوم فعالیت‌های خود نیازمند بکارگیری پیشرفته‌ترین و برترین تکنولوژی‌ها و بهره‌گیری از سیستمهای نرم‌افزاری کارآمد هستند. سامانه هوشمندی کسب و کار راه‌حلي است در اختیار مدیران به منظور نظارت و تحلیل دقیق وضعيت جاری سازمانها که با کمک آن تصمیمات صحیح اتخاذ میشود. روشن است با به‌کارگیری این قابلیت می‌توان از سایر رقبای خود یک گام فراتر رفته و مشتریان بیشتری را به پشتوانه این تصمیمات جذب کرد. در نگاهی گسترده‌تر این سامانه عاملی موثر برای تحلیل هدفمند کسب وکار و تحلیل رقبای سازمان به منظور اخذ تصمیمات راهبردی است. در سال‌های اخیر هوشمندی کسب و کار به یکی از مفاهیم اساسی مدیریت تبدیل شده و در سازمان¬های پیشرو با فرهنگ سازمانی عجین شده است. استفاده روزافزون این سامانه سازمان را نسبت به اطلاعات محیط کسب وکار آگاه نموده و امکان تجزیه و تحلیل صحیح و به موقع داده‌ها و اطلاعات را فراهم می‌آورد. می‌توان نتایج حاصله را در قالب فرم‌ها و گزارش‌های مناسب ذخیره و درمواقع مقتضی به عنوان حق انتخاب برای تصمیم‌سازی بیشتر در دسترس مدیران قرار داد. ارائه سامانه هوشمندی کسب و کار این امکان را در اختیار سازمانها و بانک‌ها قرار میدهد تا سازمانها با بکارگیری اطلاعات موجود خود و محیط، درک بهتری از تقاضاها و نیازمندی‌های مشتریان برای مدیریت ارتباط با آنان فراهم گردانند و همواره بتوانند تغییرات مثبت یا منفی شاخص‌ها را پایش نمایند. مدیران با اتکا به سامانه هوشمندی کسب و کار قادرند نبض امور کسب و کار سازمان خود را همراه با اوضاع و احوال رقابت در دست گیرند و با بهره‌مندی از گزارش‌های بروز می‌توانند فرصت‌های بیشتری برای واکنش در برابر شرایط حاصل از تغییرات سریع بازار داشته و سازمان خود را در شرایط جاری رهبری کرده و به هدف نزدیک شوند.
شکل 1 وضعیت سامانه‌های موجود در یک بانک را نشان میدهد. با توجه به شکل، علاوه بر اینکه هر سامانه خود دارای فعالیت بسیار بالایی است به سامانه‌های دیگری نیز خدماتی ارائه می‌کند. با توجه به شکل حجم بسیار زیادی، داده در هر سامانه تولید میشود. در اینجا یک سوال و در واقع یک نیاز مطرح میشود: «چگونگی ارائه اطلاعات تحلیلی یکپارچه از تمامی این سامانه‌ها». سامانه هوشمندی کسب و کار در واقع پاسخ اصلی به این نیاز است (شکل 2)
در واقع با پیاده‌سازی سامانه هوشمندی کسب و کار سه فرآیند زیر نیز پیاده‌سازی میشوند:
1. ذخيره اطلاعات سامانه‌ها به شکل متمرکز و خلاصه در انباره داده
2. ارائه نمودارها و جداول تحليلي از سامانه‌ها
3. توليد دانش از اطلاعات سامانه‌ها
تعریف هوشمندی کسب و کار
هوشمندی کسب و کار مجموعه مهارت‌ها، فناوری‌ها و سامانه‌های کاربردی است که با تمرکز بر جمعآوری، ذخیره‌سازی و دسترسی کارآمد به منابع اطلاعاتی، سه نیاز اصلی نظارت، تحلیل و مدیریت را برآورده می‌سازند. در واقع اهداف اصلی در بهره‌برداری از سامانه هوشمندی کسب و کار از این قرارند: • نظارت: استفاده از شاخص‌های ارزیابی عملکرد • تحلیل: کاوش اطلاعات مرتبط در زمان مناسب از جنبه‌ها و ابعاد مختلف در سطوحی با جزئیات مختلف • مدیریت: ارتقاء کیفی تصمیمات، بهینه‌سازی عملکرد و هدایت سازمان در جهت صحیح سامانه هوشمندی کسب و کار در یک لایه بالاتر و کلان‌تر سعی در ارائه دیدی یکسان و واحد از تمامی سامانه‌های عملیاتی موجود و کسب و کار دارد. جدول زیر تفاوت سامانه هوشمندی کسب و کار با یک سامانه عملیاتی را نشان میدهد.
| سامانه BI | سامانه عملیاتی |
|---|---|
| پشتیبان تصمیم‌سازی | خودکارسازی فرآیندها |
| طراحی به منظور اثربخشی | طراحی جهت کارایی |
| ایجاد ساختار در کسب و کار | وام گرفتن ساختار از کسب و کار |
| ایجاد درخواست‌های جدید | پاسخگویی به درخواست‌ها |
| بهینه شده جهت کاوش | بهینه شده جهت امال تراکنش |
معماری کلی هوشمندی کسب و کار
هوشمندی کسب و کار فقط یک پیاده‌سازی و بهره‌برداری از یک نرمافزار نیست، بلکه معماری صحیح و اصولی آن بر اساس معماری کسب و کار و سپس معماری فنی و نرم‌افزاری است. اگر معماری صحیح و اصولی برای کسب و کار وجود نداشته باشد، به هیچ عنوان نمی‌توان از نرم‌افزارهای مربوطه بهره‌برداری کرد. لذا هر سازمانی برای پیاده‌سازی و بهره‌برداری صحیح و اصولی از یک سامانه هوشمندی کسب و کار ابتدا نیازمند وجود یک معماری صحیح و اصولی در کسب و کار خود است. شکل 3 تعامل این دو معماری و همچنین اجزای کلی هرکدام از این دو معماری را نشان میدهد.