خدمات مبتنی بر محل
معرفی
خدمات مکان-مبنا یا LBS (مخفف Location Based Services) خدمات اطلاعاتی هستند که توسط ابزارهای موبایل در شبکه های بیسیم قابل دسترس بوده و بر مبنای استفاده از موقعیت این ابزارهای موبایل استوارند. تعریف مشابهی توسط سازمان OGC (مخفف Open Geospatial Consortium) در سال ۲۰۰۵ ارائه شده است : خدمات مکان-مبنا خدماتی در شبکه های بیسیم هستند که از اطلاعات مکانی جهت ارائه خدمت به کاربر استفاده می کنند.
این تعاریف LBS را به عنوان محل تقاطع سه فناوری توصیف می کنند. این فناوری‌ها، فناوری ارتباطی و اطلاعاتی جدید(NICTs: New Information and Communication Technologies) شامل سیستم های ارتباطات موبایل و ابزارهای موبایل، فناوری اینترنت و سیستم های اطلاعات مکانی(GIS) با پایگاه داده مکانی هستند.
GIS و LBS دارای تشابهاتی هستند. این موارد شامل استفاده از داده های مکان مرجع و توابع تجزیه و تحلیل این داده ها هستند. در نتیجه GIS و LBS به طور مشترک قادر به پاسخگویی سوالاتی از قبیل زیر هستند:
کاربر در چه موقعیتی قرار دارد؟ چه چیزهایی در نزدیکی کاربر وجود دارد؟ کاربر چطور می تواند به مقصد خاص برسد؟
ولی این دو سیستم وجه تمایزاتی نیز دارند. GIS به مراتب دارای قدمت بیشتری بوده و به عنوان یک سیستم حرفه ای برای کاربران با تجربه با مجموعه متنوعی از ابزارهای تجزیه وتحلیل داده های مکانی تصور می شود.در نتیجه GIS به توان پردازشی و منابع محاسباتی قویتری نیاز دارد. در مقایسه، LBS تنها قادر به ارائه سرویس های محدودی به کاربران عموما غیرحرفه ای است. در این راستا این سیستم معمولا با مسائلی از جمله توان پردازشی پاین در ابزارهای موبایل و توجه به منابع انرژی محدود در این وسایل مواجه است.
طبقه بندی خدمات مبتنی بر مکان
خدمات مکان مبنا می توانند بر مبنای خصوصیات عملکردی شان به صورت زیر طبقه بندی شوند:
تعیین موقعیت (Positioning): خدمات تعیین موقعیت به فراهم کردن دسترسی به اطلاعات و منابع بر مبنای آنکه کاربران در حال حاضر در کجا قراردارند، می پردازند. یک مثال ساده از خدمات تعیین موقعیت، یک نقشه مکان محور است مانند نقشه خیابان ها یا نقشه آب و هوا که به صورت اتوماتیک خود را با موقعیت کنونی کاربر مرکزیت می دهد.
ردیابی (Tracking): خدمات ردیابی تعمیمی از خدمات تعیین موقعیت هستند که به فراهم نمودن دسترسی به اطلاعات و منابع بر مبنای موقعیت فعلی و گذشته کاربر مربوط می شوند.
تخصیص منابع همراه (Mobile Resource Allocation) :خدمات تخصیص منابع همراه تعمیمی از خدمات ردیابی هستند که به فراهم نمودن دسترسی به اطلاعات و منابع بر مبنای موقعیت فعلی و گذشته و نیز طراحی اینکه کاربر نیاز دارد در آینده کجا باشد، مربوط می باشند. ناوبری مانند راهنمای موقعیت مبنای توریست مثالی از خدمات تخصیص منابع همراه می باشد.
اجزای خدمات مکان-مبنا
LBS به طور ساختاری از اجزایی تشکیل شده است.
ابزارهای موبایل: ابزاری است که کاربر اطلاعات مورد نیاز را توسط آن از سیستم درخواست می کند. نتیجه این درخواست می تواند به شکل صوتی، تصویری، متنی و… به کاربر عرضه شود. PDA (Pocket Digital Assistant)ها، گوشی های تلفن همراه و Laptop ها نمونه ای از این ابزارها هستند. درعین حال قسمت ناوبری یک وسیله نقلیه نیز می تواند یکی از این ابزارها باشد.
شبکه ارتباطی: دومین جزء شبکه موبایل است که ارتباط بین کاربر را با ارائه کننده سیستم فراهم می آورد. بدین طریق که داده ها و تقاضاهای کاربر را به ارائه کننده سیستم تحویل داده و سپس نتایج آن را به کاربر برگشت می دهد.
المان تعیین موقعیت: این سیستم برای ارائه خدمات معمولا به اطلاعات موقعیتی کاربر نیاز دارد. تعیین موقعیت کاربر می تواند توسط روش های تعیین موقیت در شبکه های بیسیم یا استفاده از GPS صورت گیرد. در صورتیکه این خدمات در محیط های درون ساختمانی (Indoor)ارائه می شود می توان از روش های تعیین موقعیت خاص این سیستم ها بهره جست. در صورت عدم وجود یکی از این روش ها کاربر می تواند موقعیت خود را به صورت دستی به سیستم وارد کند.
ارائه کننده خدمات (Service Provider): ارائه کننده LBS معمولا خدمات مختلفی را به کاربر در نتیجه پردازش تقاضاهای وی عرضه می دارد. این خدمات مواردی مانند تعیین محل و آدرس کاربر، پیدا کردن مسیر تا نقطه مقصد، بازگرداندن اطلاعات مورد علاقه کاربر که در نزدیکی او قرار دارند و … را شامل می شود.
فراهم کننده داده و محتویات (Data and Content Provider): ارائه کننده خدمات معمولا خود اقدام به ذخیره و نگهداری از اطلاعات مورد یاز کاربر نمی کند. بلکه داده های جغرافیایی و اطلاعات مکانی را از شرکت های ثالث جمع آوری کننده این داده ها گرفته و پس از پردازش به کاربر عرضه می کند. نمونه ای از آن فراهم کننده اطلاعات ترافیکی یا شرکت های نقشه برداری هستند.