تسهیل و تسریع در رفع مغایرت در شبکه بانکی
- موضوع: تسهیل و تسریع در رفع مغایرت در شبکه بانکی(شتاب - شاپرک)
- تهیه کننده:هانی بلورچی
- معرفی تهیه کننده:دانشجوی رشته مهندسی فناوری اطلاعات، گرایش تجارت الکترونیک - دانشگاه پلی تکنیک امیرکبیر تهران
خلاصه اجرایی
بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران شبکه شتاب را با هدف تسهيل گردش وجوه، امنيت و آسودگي خاطر مشتريان و ارتقاء سطح خدمات دهي بانکها راه اندازي نموده است. اما در همین راستا احتمال وقوع پاره ایی مشکلات در هنگام انجام تراکنش می باشد که از این مشکلات ایجاد مغایرت در تراکنش های صورت گرفته از طریق کلیه سیستم های پرداخت تحت پوشش شبکه شتاب(شاپرک) می باشد. تراکنشهای دارای مغایرت به مواردی اطلاق میشود که در انجام عملیاتی مانند انتقال وجه از یک کارت به کارتی دیگری، پول از حساب مبدا کسر و به حساب مقصد واریز نمی گردد، در نتیجه مشتری بدون دریافت خدمت برای مدتی امکان دسترسی به پول خود را نخواهد داشت. اختلال در تراکنش‌ها و بروز تراکنشهای ناموفق و دارای مغایرت، در برخی موارد موجبات نارضایتی مشتریان از خدمات بانکداری الکترونیکی را فراهم می سازد؛ از اینرو با توجه به این نکته که شرکت خدمات انفورماتیک خود به عنوان بنیانگذار در شبکه شتاب در کشور می باشد، در این مبحث به بررسی مشکلات، موانع وریسک های مربوط به این مقوله پرداخته و از طرفی بدنبال راهکاری مناسب برای بهبود هر چه بیشتر مشکلات به معقوله می پردازیم.
معرفی شرکت (تصویر شرکت)
- نام شرکت : شرکت خدمات انفورماتیک
- آيا شرکت در حال حاضر وجود دارد يا در آينده تشکيل خواهد شد؟ بله
- آدرس پستی شرکت : تهران، بلوار میرداماد، شماره 194، ساختمان نگین . کد پستی: 34511-15496 . تلفن: 29981. صندوق پستی: 4953/15875
- سهام دار اصلی شرکت : شرکت ملی انفورماتیک ایران
- تاريخچه و فعاليتهاي جاري شرکت
شکل گیری اولیه
تجهیز سیستم بانکی کشور به ساز و کار مناسب برای اتوماسیون و بکارگیری رایانه در بخش‌ها و لایه‌های مختلف خدماتی و عملیاتی در ابتدای سالهای دهه 70 بیش از پیش لازم می‌نمود. این مساله محرک اصلی برای تاسیس شرکتی تخصصی با تکیه بر ارائه خدمات به موسسات و سازمانهای مالی و تجاری کشور بود. با تاسیس شرکت خدمات انفورماتیک در سال 1372 نوسازی و مدرنیزه کردن بخش‌های مختلف سیستم بانکی کشور وارد مرحله جدیدی شد. مرحله‌ای که طی آن با بهره‌گیری از خدمات و امکانات این بازوی فنی و اجرایی کارآمد، ساختار فرسوده و ناکارآمد سیستم بانکی کشور به تدریج تبدیل به سیستمی امروزی و کارآمد شد. همچنین با سرمایه‌گذاری کلان برای تربیت نیروی انسانی متخصص، به مرور اندوخته‌ای ارزشمند از تجربه و تخصص در این زمینه شکل گرفت. تجربه و تخصصی که شرکت خدمات انفورماتیک همواره آن را اصلی‌ترین سرمایه و دارایی خود به شمار می‌آورد. اجرای طرح اتوماسیون بانکی در بانک ملی ایران (1375) در سالهای ابتدایی تاسیس شرکت خدمات انفورماتیک آغاز شد. ضمن هموار کردن مسیر حرکت شرکت در جهت تبدیل شدن به یک سازمان کاملا تخصصی در زمینه خدمات‌دهی به بانکها و موسسات مالی، باعث شد تا شرکت اجزای اصلی سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و زیرساخت‌های مورد نیاز یک سیستم جامع اتوماسیون بانکی را در اختیار گیرد. در طول بیش از دودهه فعالیت شرکت خدمات انفورماتیک همواره تلاش کرده تا با تولید، گسترش و تکمیل ابزارها و راه‌حل‌های مختلف اتوماسیون سیستم بانکی، مهم‌ترین موسسات مالی کشور را به فناوری روز مجهز نماید و مانع از عقب‌ماندگی بانکها در این زمینه شود.
زمینه های فعالیت
با گذشت بیش از دو دهه از تاسیس شرکت خدمات انفورماتیک، این شرکت امروز همانند زمان تاسیس، فعالیت و رسالت اصلی خود را کمک به سیستم بانکی کشور به منظور ایجاد روشها و تجهیز ابزارها برای ارائه خدمات بهتر میداند. گستردگی نیازها و پیچیدگی راه‌حل‌های قابل پیاده‌سازی در سطح موسسات بانکی و مالی کشور باعث شده تا شرکت خدمات انفورماتیک برای پاسخگویی به مشتریان خود طیف گسترده‌ای از محصولات و خدمات را در اختیار گیرد و عرضه کند. فعالیت‌های شرکت خدمات انفورماتیک از طراحی و تولید نرم‌افزارهای تخصصی تا ایجاد و گسترش شبکه اختصاصی مخابراتی و از عرضه و تولید دستگاه‌های خودپرداز (ATM) و پایانه فروش (POS) تا ارائه خدمات مورد نیاز بانکها بصورت برون‌سپاری (Outsourcing) سبد کاملی از راه‌حل‌ها، محصولات و خدمات را به مشتریان خود عرضه می‌کند.
محورهای اصلی خدمات قابل ارائه از سوی شرکت خدمات انفورماتیک به شرح زیر می‌باشند:
- بانکداری خرد(انواع سپرده های ارزی و ریالی، خرید و فروش ارز، و تسهیلات و عقود اسلامی)
- سامانه های بانکداری اینترنتی (شخصی/ شرکتی) و بانکداری مجازی
- سامانه های همراه بانک، تلفن بانک، پرداخت تلفنی، احراز هویت و درگاه پرداخت
- حساب های شرکتی و دولتی، حساب های تهاتری ارزی و ریالی و بورس کالا و اوراق بهادار
- پرداخت ها و انتقالات وجوه (حواله و انواع چک، دستور پرداخت، حسابداری تعدیلی، سامانه واریز های گروهی و پرداخت قبوض)
- سامانه های مرتبط با کارت های نقدی و اعتباری، شامل مدیریت کارت، مدیریت پایانه ها، مدیریت پذیرندگان و مدیریت حساب
- رابط کاربری تحت وب با امکان پایش و مانیتور عملکرد کارت ها و پایانه ها
- سامانه سوئیچ بین بانکی با امکان پذیرش متنوع ترین نوع تراکنش ها در مقایسه با سایر سوئیچ ها
- مدیریت و راهبری عملیاتی سامانه های نظام ملی پرداخت(آریاساتنا، پایا و تابا)
- نصب، راه اندازی و نگهداری مراکز داده و راه اندازی سایت های پشتیبان
- راهبری 24*365 برای کلیه سیستم های بانکی و پشتیبانی آن ها
- تولید و عرضه ابزار نظارتی و پایش سیستم های بانکی
- راهکار جامع برای شرکت های ارائه دهنده خدمات پرداخت(PSP)
- سامانه های هوشمند سازی کسب و کار(BI) و ضد پولشوئی(AML)
- تولید و عرضه انواع خودپرداز و در اختیار داشتن بیش از 50% سهم بازار
- کسب موفقیت در طراحی و تولید خودپرداز داخلی با نام "فرادیس"
- نصب، راه اندازی و راهبری شبکه VSAT با ضریب دسترس پذیری 99/98 درصد
- طراحی و پیاده سازی انواع شبکه های مخابراتی ماهواره ای و زمینی اعم از مودم های بی سیم، خطوط MPLS، HDSL، بدون پروتکل و خطوط اجاره ای L.L
- ایجاد درگاه اختصاصی ارسال پیامک های شبکه بانکی کشور
- طراحی و تولید نسل جدید پایانه ارتباط ماهواره ای با نام های آریاست و آریاگیت
- در حال حاضر شرکت خدمات انفورماتیک راهبری و پشتیبانی عملیات وسیع بانکی برای بزرگترین بانکهای کشور را در سیستم هایی که مسئولیت راهبری آن را بر عهده دارد به طور میانگین در ابعاد زیر ارائه می‌کند:
- ماهانه بیش از 900 میلیون عملیات بانکی در سمت CORE صورت می‌گیرد.
- بیش از 7000 شعبه سیستم بانکی کشور تحت پوشش این سیستم ها است.
- حدود 70 میلیون نفر از مشتریان بانکها که دارای بیش از 80 میلیون حساب هستند از خدمات این سیستم ها استفاده می‌کنند.
- ماهانه بیش از یک میلیارد عملیات بانکی در شتاب صورت می‌گیرد.
- ماهانه بیش از یک میلیارد عملیات بانکی در شبکه شاپرک صورت می گیرد.
- ماهانه بیش از 800 میلیون عملیات بانکی مبتنی بر کارت صورت می گیرد.
جايگاه شركت
شرکت خدمات انفورماتیک یکی از بزرگترین شرکتهای فعال کشور در زمینه فناوری اطلاعات محسوب میشود. بر اساس طبقه‌بندی تکمیلی صورت گرفته از سوی انجمن شرکتهای انفورماتیک، این شرکت در شاخه های تخصصی زیر حائز رتبه اول گردیده است: ارائه و پشتیبانی سخت افزاری Mainframe ارائه و پشتیبانی بسته های نرم افزاری یا بسته های نرم افزارهای حامل محتوا ارائه و پشتیبانی نرم افزار های پایه، سیستم و ابزارها تولید و پشتیبانی نرم افزار های سفارشی مشتری مشاوره و نظارت بر اجرای طرحهای انفورماتیک، فناوری اطلاعات خدمات پشتیبانی آموزش و پژوهش سیستمهای ویژه امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات شبکه داده های رایانه ای و مخابراتی تولید و ارائه دستگاه های جانبی
علاوه بر این شرکت خدمات انفورماتیک با هدف ارتقای مدیریت کیفیت در سازمان در سال 1378 موفق به اخذ گواهینامه ISO 9001 در زمینه طراحی، مهندسی و ارائه خدمات شبکه‌های مخابراتی و رایانه‌ای شده و از این تاریخ بازرسی‌های مداوم و مستمر برای حصول اطمینان از حفظ سطح مطلوب مدیریت کیفیت توسط بازرسان رسمی صورت می‌پذیرد. همچنین شرکت پس از دو سال تلاش بی وقفه در استقرار سیستم مدیریت امنیت اطلاعات در حوزه راهبری شبکه ها و سامانه های بانکی کشور، اردیبهشت ماه سال 1393 موفق به اخذ گواهینامه بین المللی استاندارد ISO 27001 گردید. علاوه بر این شرکت خدمات انفورماتیک دومین شرکت فعال در زمینه فناوری اطلاعات است که در بورس تهران پذیرفته شده و سهام آن از این طریق در اختیار علاقمندان و خریداران قرار گرفته است.
سازمان
شرکت خدمات انفورماتیک طیف گسترده فعالیت‌ها و خدمات خود را با تکیه بر کادر متخصص و با تجربه شرکت در اختیار مشتریانش قرار می‌دهد. این مجموعه در قالب پنج معاونت اصلیٍ "منابع و توسعه مدیریت"، "بازاریابی و فروش"، "نرم افزار" ، "شبکه" و "عملیات" مشغول به فعالیت می‌باشند. موفقیت و جایگاه فعلی شرکت حاصل فعالیت هماهنگ و نزدیک این پنج معاونت با یکدیگر می‌باشد.
معاونت منابع و توسعه مدیریت این معاونت با انجام فعالیت‌هایی نظیر امور پرسنلی و رفاهی کارکنان، خدمات اداری، مالی، آموزش کارکنان و مشتریان، عمران، تاسیسات و پشتیبانی سیستمهای اطلاعاتی شرکت، وظیفه پشتیبانی از چهار معاونت دیگر را بر عهده دارد. همچنین مدیریت بازرگانی, مسئول تامین تجهیزات و سخت افزار اتوماسیون بانکی, مطابق با نیاز مشخص شده فنی است که از طریق منابع داخلی و خارجی برای مشتریان شرکت تامین می نماید.
معاونت بازاریابی و فروش این معاونت با در اختیار داشتن دو بازوی "بازاریابی" و "فنی" در قالب سه مدیریت، فعالیت‌هایی نظیر مدیریت پایانه‌های خودکار بانکی، بازاریابی و فروش، مدیریت و کنترل پروژه، مدیریت محصول و مدیریت قراردادهای مشتریان را بر عهده دارد.
معاونت نرم افزار فعالیت اصلی این معاونت تهیه و تولید محصولات نرم‌افزاری متنوع شرکت می‌باشد. علاوه بر تولید و توسعه نرم‌افزارها،اجرای عملیات بانکی به همراه پشتیبانی مشتریان در رابطه با استفاده از محصولات شرکت از جمله فعالیت‌های این معاونت محسوب میشود.
معاونت شبکه فعالیت معاونت شبکه به تحقیق, طراحی, راهبری، پشتیبانی و گسترش شبکه‌های مخابراتی شرکت از جمله VSAT و VNB اختصاص دارد. این معاونت با اجرای عملیات مهندسی ایستگاه‌های مرکزی و طراحی و توسعه شبکه وظیفه رسیدگی به امور زیرساخت طرحهای جامع اتوماسیون سازمانهای بزرگ را به عهده دارد.
معاونت عملیات مسئولیت نصب، نگهداری، راهبری، و پشتیبانی نرم افزاری و سخت افزاری کامپیوترهای بزرگ (MF)، اجرای تمامی عملیات بانکی، مسئولیت نصب، نگهداری، راهبری، و پشتیبانی نرم افزاری و سخت افزاری سامانه های شتاب ، شاپرک ، سیستم های کارت و سامانه های نوین بانکی در کل کشور را به طور 24 ساعته بدون وقفه بر عهده دارد.
چشم انداز
با توجه رشد يا تبديل خدمات انفورماتیک به يك (نوع يا تعريف تجارت) موفق (محلي، منطقه اي ، ملي، بين المللي) در مدت (زمان مورد نظر) كه به (تعريف مشتريان)، (توصيف كالا و خدمات) را ارائه كند. با توجه به فعالیت چند ساله شبکه شتاب و همچنین جایگزینی شبکه شاپرک بجای شبکه شتاب در برخی عملیات پرداخت های الکترونیکی، مسئله مغایرت همچنان به عنوان مسئله ایی مهم، همیشگی و ممکن الوقوع در تراکنش های صورت گرفته می باشد. لازم به ذکر است که بانکها و بخصوص بانک مرکزی در جهت وضعیت مغایرت، سامانه ایی نه چندان کارامد را بمنظور اطلاع رسانی به مشتریان بانک ها فراهم نمودند، اما همچنان تلاشی برای تسریع در رفع مغایرتهای شتابی صورت نگرفته و بسیاری از مشتریان بانک ها را دچار مشکل در عملیات پرداخت خود نمودند. بنابراین براین آمدیم تا سامانه ایی فراهم گردد که امکانی برای بانک ها عضو شبه شتاب و شاپرک فراهم نموده تا بتوانند از این طریق مدت زمانی که برای رفع مغایرت صرف میشود را کاشته و رضایت مشتری بانک خود را فارهم نمایند.
ماموریت
مأموريت شرکت خدمات انفورماتیک فراهم كردن امکان ارائه سرویس بهینه و کارآمد به بانک ها می باشد، در همین راستا یکی از این سرویس ها، مرتفع نمودن مسئله مغایرت بین بانکی و در واقع تسهیل و تسریع در بازگشت پول به حساب خریدار می باشد. برای این منظور یک راه حل وجود دارد آن هم این است که شرکت سامانه ایی را راه اندازی نماید که از طریق این سامانه بتوان به صورت کاملا امن به سرورهای بانک ها متصل گردد، البته می بابیت این نکته را در نظر گرفت که سرورهای برخی از بانک ها تحت پوشش شرکت بوده و این سامانه برای آنها براحتی قابل اجرا می باشد. این سامانه میتواند به صورت لحظه ایی یا حداکثر سه ساعت یک بار، گزارش مغایرت را بصورت خودکار گزارش دهد. نکته ایی که اینجا می توان در خصوص راضی نمدن بانکها و جلب نظر آنها داشت این است که با توجه به این نکته که شتاب و شاپرک دست شرکت می باشد و در کل برا دریافت مغایرت باید آمار روزانه خود را در اختیار شرکت قرار دهند شاید بتوان آن ها را بیشتر به این سمت سوق نمود. در ادامه به قابلتهایی که این سیستم می بایست داشته باشد اشاره می نماییم.
قابلیت سامانه پایش، شناسایی و رفع مغایرت
مد نظر است این سامانه قابلیت های زیر را دارا باشد:
- آنلاین باشد و بطوریکه در زمانی کمتر از یک دقیقه نتیجه گیری لازم را در خصوص رخداد مغایرت و یا رفع از سامانه های مختلف را انجام دهد.سپس آن را در نمودار نمایش دهد.
- محاسبات دقیق، سریع و قابل اطمبنان باشد و به طوری که بتواند به طور قاطع در خصوص صحت انجام یک تراکنش در لحظه تصمصم گیری کند و نتیجه را در این سامانه درج نماید.
- همانطور می دانیم امروزه انجام تراکنش های مختلف از بسترهای مختلف و به شیوه های متفاوت انجام می گردد. بطور مثال یک شیوه پرداخت از طریق دستگاه خودپرداز می باشد. شی.ه های دیگر از طریق پین پد، موبایل، اینترنت بانک و غیره می باشد. سامانه مورد نظر بایستی امکان درصد و تصمیم گیری تراکنشهای مختلف از سامانه های مختلف را دارا باشد. بنابراین نیاز است زیر ساختهای دریافت رخداد از هر یک از این سامانه ها را دارا باشد تا بتواند در خصوص هر یک تصمیم گیری نماید .
- این سامانه می بایست از بخش ها و یا بعبارتی دیگر ماژول های متفاوتی استفاده نماید.یک ماژول اولیه، ماژول شاناسایی بروز مغایرت می باشد. پس از شناسایی مغایرت، سامانه می بایست واکنش نشان داده و با استفاده از ماژول دیگر به بررسی و تلاش درخصوص رفع مغایرت اقدام نماید. اصلاح تراکنش های مغایرت دار بایستی در کمترین زمان ممکن و با بالاترین سطح دقت توسط ماژول مربوطه انجام پذیرد.
- با توجه به حساسیت موضوع، می بایست لاگ های سیستم و کلیه رخدادها ثبت گردد، زیرا این سیستم رابط بین سیستم های واسط بانک های مختلف می باشد.
- گزارش های که می بایست ارائه گردد:
- نرخ مغایرت تجمیعی در دقیقه
- نرخ مغایرت رفع شده تجمیعی در درقیقه
- نرخ مغایرت رخ داده تفکیکی براساس هر برنامه کاربردی اعم از کارت، موبایل بانک و غیره
اهداف
- اهداف فروش و بازاريابي
گروه فروش و بازاریابی، با ارائه این سرویس به بانک های عضو شتاب، آن ها را برای بهره برداری از این سرویس جلب نمایند. در واقع هدف این گروه ارائه هر جه بهتر سرویس به بانک ها و جلب رضایت آن ها می باشد، از طرفی منعکس کننده نظرات و توقعات آن ها به بخش تولید و اجرایی این سرویس در شرکت می باشند.
- اهداف مالي
شرکت با بستن قرارداد با بانکها، با توجه به خدمات مختلفی که در این سرویس در اختیار بانک ها قرار داده می شود، سودی را از ارائه این خدمت به بانک ها دریافت می نماید. در این سرویس میتواند اعم از ارائه سرویس، آماده سازی بستر لازم برای ارائه سرویس، پشتیبانی، شخصی سازی سرویس متناسب با نیاز مشتری(بانک) غیره باشد که براساس هر کدام اط آنها و میزان وقت،انرژی و منابع که برای آنها صرف می شود مبلغی را در نظر گرفت.
- اهداف پرسنلي
برای ارئه این سرویس به مشتریان شرکت، افراد بسیاری برای اجرایی نمودن آن مشغول بفعالیت می باشند که همگی آنها براین هدف مشترک می باشند که با توجه به نظرات مشتری و بانک مرکزی طرح را بخوبی ارائه داده و در سود حاصل از آن برای شرکت سهیم باشند.
- اهداف تحقيق و توسعه
با توجه به منابع موجود و بررسی راهکارهای موجود در دنیا برای رسیدن به هدف نهایی یعنی تسریع در کاهش زمان رفع مغایرت، سرویس پایه گذاری و راه اندازی می گردد.هدف از تحقیق رسیدن به راهکاری مناسب و مفید که مورد قبول بانک ها بوده و از طرفی امنیت اطلاعات را فراهم نمایند.