الگوی حمایت از آزادرسانی در حوزه دانش و نرم افزار

به منظور توسعه الگویی برای ایجاد زیست بوم باز / آزاد برای مدیریت صحیح و شفاف در حمایت¬های دولتی و تخصیص اعتبار از یک سو و توسعه نوآوری و خلق ارزش با ایجاد ارتباط موثر بین صنعت و دانشگاه از سوی دیگر، الگوی آزاد سازی دانش در حوزه تولید نرم افزار با مشخصاتی که در ادامه شرح داده شده است در حال برنامه ریزی می¬باشد. مدل برنامه بر اساس دانش آزاد می باشد و اگر به نظر شما کار دیگری باید انجام شود و یا اشکالی در برنامه وجود دارد می¬توانید مستقیما در ویکی پروژه به آدرس http://link.occc.ir/m2f اقدام نمایید.

دانش آزاد

دانش آزاد روشی است که همه افراد در آن می‌توانند مشارکت داشته باشند. مشارکت در دانش آزاد به این معناست که مردم بطور بالقوه هم تولیدکننده دانش هستند، هم مصرف‌کننده آن، هم آموزش دهنده و هم حامی. کسب دانش و گسترش آن در این روش همگانی است. دانش آزاد روشی تجاری نیست بلکه، زنده ماندن دانش وابسته به مردم است و تولیدکنندگان دانش تنها با حمایت هواداران خود می‌توانند به کارشان ادامه دهند. دانش آزاد تنها به حمایت کسانی احتیاج دارد که به‌جز خود، به جامعه خود هم اهمیت می‌دهند. آنچه که در اینجا مهم است، دانستن این موضوع است که اعتبارات دولتی متعلق به همه جامعه است و باید در جایی که هزینه میگردد، عواید آن مجدد به خود جامعه برگردانده شود. زیرا عملا با هزینه خود جامعه این حمایت صورت گرفته است. برای مثال، بطور خاص در حوزه نرم افزار، اگر قرار باشد حمایتی صورت پذیرد، باید بگونه¬ای باشد که مجموع آنچه که بر اساس این حمایت بدست می آید (نظیر مستندات و کد مربوط به نرم افزار)، بصورت آزاد در اختیار جامعه قرار داده شود.

به این ترتیب به نظر می¬رسد که مدل دانش آزاد، روشی ایده¬عال برای مدیریت حمایت ها و اعتبارات دولتی و جلوگیری از انحصار است. اما صرف نظر از مزایای آن، چگونگی اجرای این مدل نیز محل سئوال است تا این عنوان مورد سوء استفاده قرار نگیرد. در این الگو سعی شده است یک شیوه اجرایی برای حوزه نرم افزار ارایه گردد. دو سناریوی موفق و رایج در دنیا برای این موضوع به صورت زیر است:

مدل های حمایتی در دانش آزاد

• ارایه خدمات پشتیبانی
• ارایه خدمات مشاوره
• ارایه خدمات آموزشی
• ارایه خدمات ارزش افزوده

مدل های حمایتی در دانش آزاد

• حمایت از اجرای کسب و کار جدید و استارتاپ بر روی محصولات متن باز
• حمایت از حل مسائل موجود در محصولات متن باز
• توسعه ابزارها و بسترهای پشتیبان

شمای کلی از اکوسیستم آزادرسانی

اهداف الگوی آزاد رسانی

هدف این الگو، استانداردسازی و ایجاد بستری شفاف برای تخصیص حمایت های دولت برای رشد صنعت نرم افزار بر اساس یک مدل شفاف، آزاد (غیر انحصاری) و مبتنی بر دانش بومی می باشد. کلیه گروه های فنآور (صنعتی و تحقیقاتی) که در زمینه مهندسی و توسعه فناوری¬های مختلف بر اساس مدل دانش آزاد فعالیت می¬کنند، می¬توانند الگوی حاضر را مورد استفاده قرار دهند.

نقش ها

• دولت و نهادهای مرتبط: نقش سیاست گذاری و بسترسازی برای شکل گیری اکوسیستم آزادرسانی و تقویت آنها را دارد.
• دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی: نقش تولید و به گردش آوردن دانش آزاد در لبه فناوری در هر کدام از محصولات متن باز را دارند که می¬بایست حضور فعالی در هر کدام کارگروه ها در دسته های مختلف فناوری داشته باشند.
• شرکت ها: نقش تجاری سازی محصولات، ارائه خدمات پشتیبانی، آموزش و توسعه محصولات را دارند که مستقل از آنچه که در کانال تجاری عرضه میکنند، در هسته فناوری که بصورت آزاد توسعه داده می¬شود میتوانند مشارکت داشته باشند.
• جامعه آزاد رایانش ابری ایران: به عنوان محفلی جهت ایجاد شبکه‌ای از افراد علاقه‌مند (حقیقی و حقوقی) در حوزه های مرتبط با رایانش ابری است. جامعه می‌تواند مشارکتی موثر در امر فرهنگ¬سازی و اطلاع رسانی، شبکه‌سازی، داشته باشد که به دلیل ارتباط نزدیک رایانش ابری با حوزه¬های مختلف فناوری اطلاعات (XaaS) ظرفیت آن در توسعه برنامه آزادرسانی بکار گرفته می¬شود.

الزامات

• به منظور ایجاد شفافیت، تمام نرم افزارهای مورد استفاده دولت باید به سمت مدل مبتنی بر دانش آزاد مهاجرت داده شود.
• هر نرم افزار یا محصولی که به شکلی در دولت استفاده می¬شود (پرتال، آفیس، سیستم عامل، پایگاه داده، پست الکترونیک، و ...) باید در این مدل مورد حمایت قرار بگیرد.
• دولت می بایست مصرف کننده محصولات متن باز توسعه داده شده در هر گروه باشد.
• استفاده از محصولات دیگری که نسخه متن باز آنها در این مدل توسعه داده می شود برای سازمانهای دولتی ممنوع است.
• دریافت خدمات می¬بایست الزاما از طریق مناقصه در بین شرکت های فعال در اکوسیستم هر محصول دریافت شود.
• تخصیص اعتبارات برای توسعه محصولات می¬بایست به دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی و بر روی محصولات موجود در اکوسیستم انجام شود.

آسیب ها

• دولت در محصولاتی که مصرف دولتی ندارد مشارکت داشته باشد.
• دولت بصورت مستقیم یک برند تجاری را در بحث توسعه حمایت کند.
• دولت از نسخه دیگری غیر از آنچه که بصورت آزاد توسعه داده شده است، استفاده کند.
• دولت بخواهد بصورت مستقیم استاندارد سازی کند.
• آزادسازی بعد از اتمام توسعه محصول انجام شود.
• بودجه بخش تحقیق و توسعه به شرکت ها داده شود.
• بودجه بخش تجاری سازی به دانشگاه داده شود.

مراحل آزادرسانی

فاز صفر

شامل ارزیابی اهداف و توجیه ضرورت حمایت از آزادرسانی هر محصول است، و پس از آن فازهای زیر صورت می پذیرد.

فاز 1

• مدیریت کد
  • بر روی opengit.ir
• مستندسازی
  • حداقلا به یکی از سه صورت زیر:
    • readme.md
    • سایت مستقل
    • ویکی opengit.ir
  • شامل موارد زیر:
    • شرح موضوع / تعریف
    • راهنمای نصب
    • راهنمای کاربری
• مدل ارایه
  • نسخه community edition
• نگهداری و پشتیبانی
  • حداقل به صورت گروه پستی یا انجمن

فاز 2

• وب سرویس (API Access)
  • نسخه community بر روی opengit.ir
• مستند سازی بهره برداری از API
  • حداقلا به یکی از سه صورت زیر:
    • readme.md
    • سایت مستقل
    • ویکی opengit.ir
• مدل بهره برداری
  • استقرار بر روی myos.ir

فاز 3

• استارتاپ ابری
  • حمایت از استارتاپ های ابری برای توسعه اکوسیستم محصول
• انجمن تخصصی
  • کارگروه تخصصی در جامعه برای مدیریت چرخه عمر فناوری و استانداردسازی