اینترنت اشیاء (IoT) و تجارت الکترونیکی

چکیده

هدف در این تحقیق، بررسی پتانسیل های تکنولوژی اینترنت اشیاء در حوزه تجارت الکترونیک می باشد. کاربرد این تکنولوژی در تجارت الکترونیک مهم بوده و سعی بر آن شده تا نمونه هایی از استفاده از آن بررسی شده و نتایج آن ارائه گردد. این تکنولوژی دارای محدودیت هایی در حوزه سخت افزار، زیر ساخت و انرژی می باشد. همینطور هزینه های راه اندازی و پیاده سازی آن مورد توجه است.

طی بررسی های انجام شده اکثر تجارت هایی که ازین تکنولوژی استفاده کرده اند نتایج و بازخورد های مناسبی را هم از سمت مشتریان خود و هم از سمت واحد های درون سازمانی خود درتایید بهبود وضعیت های مختلف دریافت کرده اند. در این تحقیق مشخص شد که علی رغم همه محدودیت ها و موارد مورد توجه، موضوع اینترنت اشیاء می تواند تاثیرات زیادی در افزایش بازدهی، بهره وری و کارایی در باب تجارت الکترونیک شود.

در پایان می توان گفت باتوجه به روند موبایلیزه شدن و متصل بودن مردم به شبکه ها، پیاده سازی این تکنولوژی در حوزه تجارت الکترونیک می تواند در بلند مدت سازمان ها را با تغییرات جهانی و تکنولوژیکی راحت تر سازگار کرده و همینطور بازدهی و سود دهی آنها را متحول سازد.

مقدمه

با گسترش تکنولوژی های دیجیتال و افزایش ارتباطات و تعاملات دیجیتالی، رفته رفته سایر علوم و موضوعات بشری نیز از این گسترش بهره مند می شوند. این گسترش با ورود دستگاه های بی سیم کم کم شکل جدیدی را به خود گرفت و جای خود را در قسمت های مهمی از زندگی بشر پیدا کرد.

در این بین یکی از مباحثی که بطور نوظهوری مطرح و شروع به رشد کرده است موضوع اینترنت اشیاء یا همان IOT (Internet Of Things) می باشد. این موضوع در اکثر موضوعات و صنایع خود را بروز داده است که یکی از مهمترین آن موضوعات، اقتصاد و تجارت می باشد. در این تحقیق، پتانسیل های موجود برای ارائه و گسترش این تکنولوژی در اقتصاد و تجارت الکترونیک بررسی شده است. این تکنولوژی در قسمت های مختلفی از تجارت الکترونیک کاربرد دارد. از فروش و بازاریابی تا مباحث لجستیک و انبار داری و همینطور مسائل مالی و غیره. در واقع موضوع اینترنت اشیاء، مفهومی جدید در دنیای فناوری اطلاعات است. این موضوع به مقدار زیادی گسترده است و حتی عده از آن به عنوان اینترنت نسل جدید نام می برند. در واقع این تکنولوژی شامل تعداد زیادی از دستگاه های ریز، سنسور ها، موبایل ها ست که اطلاعاتی را مخابره، ذخیره، بررسی و محاسبه می کنند.

در واقع در این حوزه یک شی (thing) می تواند یک انسان با یک سنسور مانیتور ضربان قلب، یک خودرو با سنسور کنترل باد لاستیک خودرو، یک دستگاه کوچک در یک کارخانه که دود و دما مانیتور می کند و یا هر چیز طبیعی یا دستگاهی که می تواند آدرس شناسه ایی مانند آدرس آی پی را داشته باشد و اطلاعاتی را از طریق قسمت ارتباطی خود مخابره و ارسال کند باشد.

این دستگاه بایستی به دستگاه های دیگر و یا شبکه ای متصل باشد تا بتواند اطلاعات خود را مخابره و ارسال کند. امروزه چنین دستگاه هایی با تکنولوژی هایی مانند RFID (Radio-frequency identification) ، wifi، barcode، QR code و امواج مادون قرمز کار تشخیص و شناسایی را انجام می دهند. هر دستگاه در این گستره بوسیله یک شناسه کاربری (ID) شناسایی شده و عموما فراتر از مدل ارتباطی M2M (Machine-to-Machine) ارتباط برقرار می کنند و پروتکل های مختلفی را پشتیبانی می کنند.

در این تحقیق نقش و کارایی این تکنولوژی در حوزه تجارت الکترونیک بررسی شده است.

همینطور نیاز به آدرس دهی گسترده در این بین نیز پر رنگ شده و پروتکل هایی مانند آی پی نسخه 6 نیز بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند. کاربرد و استفاده های مختلفی را برای این تکنولوژی می توان نام برد. مواردی مانند:

سیستم های کنترل و سیستم های مانیتورینگ برای استفاده در خانه های هوشمند، کارخانه ها، بیمارستان ها، اماکن ورزشی، ساختمان های هوشمند، مراکز خرید و تجاری و غیره . طبق بررسی اخیر گارتنر پیش بینی می شود تا سال 2020 میلادی حدود 26,000,000,000 دستگاه اینترنت اشیاء وجود داشته باشد. تحقیق دیگری توسط ABI research صورت گرفته که نشان میدهد تا سال 2020 چیزی حدود 30,000,000,000 دستگاه متصل به اینترنت اشیاء بصورت بی سیم وجود خواهند داشت.

بدنه تحقیق

استفاده از این تکنولوژی در حوزه تجارت الکترونیک می تواند تاثیرات مهم و مثبتی را در افزایش سود دهی و همینطور راه اندازی کسب و کار های جدید و نو داشته باشد. این تکتولوژی در ابعاد مختلفی از تجارت الکترونیک قابل استفاده است.

ابعادی مانند پرداخت، حمل و نقل و لجستیک، عملیات مالی و کنترل انبار و موجودی. در واقع اینترنت اشیاء قسمت زیادی از فعالیت های سنتی و دستی را می تواند بصورت الکترونیکی عهده دار شده و انجام دهد. در این بین مشکلاتی نیز وجود خواهند داشت. مشکلاتی که ناشی از اصل و پایه تجارت الکترونیک امروزی است. در واقع می توان چنین بیان کرد که تجارت الکترونیک امروزی بر پایه های تجارت الکترونیک سنتی بنا شده است و ازینرو برای الکترونیکی سازی و انجام تمامی کارها بصورت الکترونیکی و بر پایه دیجیتال مشکلات و مسائلی وجود خواهد داشت. مشکلات موجود در تجارت الکترونیک مبتنی بر تجارت سنتی را می توان چنین بر شمرد:

- مشکلات پرداخت : راحتی و امنیت پرداخت های مالی از اصلی ترین موارد در پیشرفت تجارت الکترونیکی است. با اینکه امروزه روش های پرداخت آنلاین گسترش یافته اند اما همچنان این گسترش و پیشرفت کافی نبوده و نیاز به ارتقا دارد. از موارد مشکل در این مورد می توان به سخت بودن پرداخت، تهدیدات مخفی و امنیت پرداخت، کم بودن انگیزه و نبود پشتیبانی و پاسخگویی مناسب در آن اشاره کرد.

- مشکلات لجستیکی و سیستم توزیع: توسعه تجارت الکترونیک وابسته به سیستم توزیع سازمانی است. فعالیت های لجستیکی بخش مهمی از فعالیت های تجارت الکترونیکی است که غیر قابل چشم پوشی است و کارایی و بازدهی آن بسیار مهم است. سیستم های لجستیکی امروزی دارای بازدهی کم، هزینه های بالا و مشکلاتی ازین قبیل می باشند.

- ظرفیت کم و ضعیف زیرساخت های شبکه : تجارت الکترونیک فعالیت هایی هستند که بر پایه سیستم های اطلاعاتی انجام می شوند. مثلا در کشور چین زیر ساخت های شبکه نسبتا کند می باشد و ازینرو می تواند تاثیرات مهمی را روی فعالیت های تجارت الکترونیک داشته باشد. اینترنت اشیاء می تواند کاربرد هایی را در حوزه انبار داری و مدیریت کالاها، حمل و نقل و لجستیکی و پرداخت داشته باشد. استفاده از دستگاه های موبایل همراه برای پرداخت، مدیریت کالاهای انبار بوسیله دستگاه های با تکنولوژی IOT و همینطور مشاهده، مدیریت و کنترل خودرو های حمل و نقل بوسیله سیستم مرکزی کنترل و با استفاده از سیستم هایی مانند GPS, GSM و غیره می تواند مشکلات مهمی را برطرف سازد.

این تکنولوژی در تجارت الکترونیک می تواند هم تاثیرگذار بر روی فعالیت های فروشنده باشد هم بر روی تولید کننده و هم بر فعالیت های مصرف کننده تاثر بگذارد. استفاده از تکنولوژی های تشخیص موقیعت و داده مانند RFID، GPS، WiFi، و بلوتوث های کم مصرف می تواند کمک زیادی را در حوزه تجارت الکترونیک و مواردی مانند زنجیره تامین، حمل و نقل و انبار داری داشته باشد. مثلا در کارخانه مواد غذایی پیاده سازی این تکنولوژی برای مدیریت انبار و ورودی و خروجی های انبار، وضعیت کالا ها، مدیریت تاریخ تولید و کنترل تاریخ انقضاء کالاها می تواند کمک های زیادی را به تولید کننده انجام دهد. همینطور برای بعد از عرضه نیز می تواند تولید کننده اطلاعات کالا را ردیابی و به صورت ناشناس جمع آوری کرده و از آن در جهت گیری و تصمیم گیری های بازاریابی و فروش استفاده کند.

تولید کننده می تواند خدمات پس از فروش خود را نیز با استفاده از این تکنولوژی ارائه کرده و سرویس ها مناسبی را به خریداران ارائه کند. زنجیره ای از اطلاعات مشتریان، دستگاه های خرد متصل به شبکه و آنلاین این امکان را به فروشندگان می دهد تا بتوانند در لحظه (Real time) تبلیغات و پیشنهادات ویژه فروش خود را با توجه به ویژگی و اطلاعات هر مشتری و بازدید کننده ارائه کنند. اینترنت اشیاء همینطور به دارندگان کسب و کار های قدیمی (Brick-and-Mortar) این فرصت را می دهد تا در کسب و کار های خود تا از اطلاعات مشتریان در لحظه مطلع باشند و از آن در جهت افزایش فروش و بهره وری کسب و کار خود استفاده کنند.

برگزاری حراج، مدیریت فروش و انبار داری، انجام پرداخت های مالی، مدیریت پرداخت ها، افزایش کارایی کارکنان، افزایش کیفیت و کمیت خدمات پس از فروش و همینطور امنیت فروش مثال های دیگری از موارد استفاده اینترنت اشیاء در قسمت و محدوده فروشنده می باشد. خریداران و مشتریان نیز می توانند بهره و استفاده زیادی از اینترنت اشیاء ببرند. در واقع اینترنت اشیاء می تواند کمک زیادی به مشتریان برای خرید انجام دهد. با استفاده از آن مشتریان می توانند زمان زیادی را در انتخاب و بررسی کالاهای مدنظرشان صرفه جویی کنند. انتخاب های بیشتری برایشان مهیا می شود و با بررسی و تحلیل سابقه خرید ها و سفارشاتشان می توانند از سرویس ها و فرصت های ارائه شده توسط فروشگاه استفاده نمایند.

نقش داده های کلان (Big Data) نیز در استفاده از اینترنت اشیاء مهم و تاثیرگذار است. رفته رفته و با گذشت زمان، داده های عظیم تولید شده توسط دستگاه ها، موبایل ها، شبکه های اجتماعی و وب ها بیشتر و بیشتر می شود و اطلاعات و نتایج استخراج شده از داده های کلان می تواند تاثیرات زیادی در فعالیت های تجاری و تصمیم گیری های داشته داشته باشد. داده های کلان همیشه ارتباط خوبی با تجارت داشته است. حال با وجود اینترنت اشیاء، تولید داده های کلان بر روی این بستر آسان تر و با کیفیت تر می شود.

نتیجه گیری

اینترنت اشیاء انگیزه و توان زیادی در عرصه تجارت الکترونیک دارد و حتی می تواند در توسعه سریع قسمتی از اینترنت نیز نقش آفرینی داشته باشد. بهرحال بهره گیری از این تکنولوژی در کلیه امور تجارت الکترونیکی می تواند رشد و بهره وری موثری در در پی داشته باشد. انجام پرداخت های مالی و خرید بوسیله تلفن همراه و استفاده از چیپ های RFID و ترکیب شبکه های ارتباطی و شبکه های مالی و ارائه خدمات ارزش افزوده بر آن بستر، بلیط های الکترونیکی آنلاین، کنترل های دسترسی، فعالیت های تصدیق هویت، کارت های عضویت و بن های تخقیف، تماما قابل ارائه بوسیله کارت های هوشمند می باشند که قابل پیاده سازی با این تکنولوژی می باشند.