آسیب شناسی تجارت الکترونیک
یکی از راه های فرهنگ سازی در زمینه تجارت الکترونیک ایجاد اعتماد است. ایجاد اعتماد از چند بعد قابل بررسی است. هم از بعد اعتمادی که کاربر باید به یک سایت یا سرویس تجارت الکترونیک داشته باشد، هم از بعد اعتمادی که کاربر باید به زیرساخت فنی و ارتباطی داشته باشد، و هم اعتمادی که باید به چهارچوب های قانونی داشته باشد. برآیند همه این ابعاد، میتواند نشان دهنده میزان اعتماد به تجارت الکترونیک باشد. وجود مشکل در هر یک از این ابعاد، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، اعتماد به تجارت الکترونیک را تحت تاثیر قرار می‌دهد و میتواند بعنوان آسیبی در شکل گیری فرهنگ استفاده از تجارت الکترونیک محسوب شود. در این مقاله به بررسی مسائل مختلفی که از ابعاد مختلف باعث کاهش اعتماد به تجارت الکترونیک می شود می پردازیم.
مقدمه
منظور از تجارت الکترونیک، انجام کلیه فعالیت ها و فرآیندهای تجاری نظیر خرید و فروش و مبادله کالا، پول و اطلاعات، با استفاده از شبکه های ارتباطی کامپیوتری، خصوصاً اینترنت است. دلایل مختلفی وجود دارد که دنیای کسب و کار را به سمت تجارت الکترونیک سوق داده است. از جمله اینها می‌توان به دسترسی آسانتر، سریعتر و مقرون به‌صرفه‌تر به طیف گسترده‌تری از خدمات اشاره کرد که سبب صرفه‌جویی قابل توجه در زمان و هزینه‌ها می‌شود و در عین حال می‌توان امکانات و اطلاعات با ارزش افزوده بیشتری را در اختیار افراد قرار داد. حال اگر افراد با ورود به دنیای تجارت الکترونیک بتوانند به ویژگی‌های مورد نظر دست پیدا کنند، به مرور گرایش بیشتری به سمت تجارت الکترونیک ملاحظه خواهد شد. اما اگر به هر دلیلی برخی از این اهداف محقق نشود یا مانعی در جهت رسیدن به آن‌ها وجود داشته باشد، به مرور گرایش کمتری ملاحظه خواهد شد و سبب بی‌اعتمادی و عدم رضایت کاربران خواهد شد. برای مثال فرض کنید که کاربری با هدف صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها قصد دارد وارد دنیای تجارت الکترونیک شود. اگر این کاربر در بدو ورود با هزینه بالای دسترسی به اینترنت مواجه شود و پس از دسترسی به اینترنت با کندی ارتباط با سایت‌های فروش یا بانک‌های الکترونیکی یا قطعی خدمات ارائه شده توسط آن‌ها در برخی بازه‌های زمانی مواجه شود، که سبب هدر رفتن وقت زیادی از شخص شود، مسلما نارضایتی او را در پی خواهد داشت و سبب کاهش اعتماد این شخص به فضای تجارت الکترونیک می‌شود. یا مثلا اگر اطلاعاتی که از طریق اینترنت در اختیار شخص قرار داده می‌شود به روز نباشد، دسترسی به برخی اطلاعات امکان پذیر نباشد و یا با پیچیدگی بسیار همراه باشد، امنیت کافی فراهم نشده باشد و ...، شخص احساس اطمینان خاطر نخواهد داشت و در نتیجه اعتماد کافی ایجاد نخواهد شد. موارد بسیار زیادی از این قبیل را می‌توان نام برد که میتواند سبب کاهش اعتماد افراد به تجارت الکترونیک شود.
به این ترتیب اگر بخواهیم تجارت الکترونیک را به معنای واقعی رونق دهیم، میبایست عوامل مختلفی که مانع تحقق اهداف تجارت الکترونیک می‌شود و در نتیجه نارضایتی و عدم اعتماد افراد را به دنبال خواهد داشت شناسایی و دسته‌بندی کنیم و فناوری‌ها و راه‌کارهای مناسب برای جلوگیری از آن‌ها را بررسی نماییم.
عوامل موثر در اعتماد به تجارت الکترونیک
ایجاد اعتماد به تجارت الکترونیک از ابعاد مختلف قابل بررسی است. هم از بعد اعتمادی که کاربر باید به یک سایت یا سرویس تجارت الکترونیک داشته باشد، هم اعتمادی که کاربر باید به زیرساخت‌های فنی و ارتباطی داشته باشد، و هم اعتمادی که باید به چهارچوب‌های قانونی داشته باشد. برآیند همه این ابعاد، میتواند نشان دهنده میزان اعتماد به تجارت الکترونیک باشد. وجود مشکل در هر یک از این ابعاد، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، اعتماد به تجارت‌الکترونیک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مجموعه ای از عوامل موثر بر اعتماد به تجارت الکترونیک در شکل مقابل نشان داده شده است.