کاربرد رایانش ابری در بانکداری

• موضوع: کاربرد رایانش ابری در بانکداری

• تهیه کننده: فرانک امیرابراهیمی

چکیده

گسترش چشمگیر فناوری‏ های نوین در عرصه رایانه و اطلاعات، تحولی عظیم را در روش ‏های کارکرد و نگرش افراد، سازمان‏ ها و دولت‏ ها ایجاد نموده است. ظهور پدیده‏ هایی چون کسب و کار الکترونیک، بانکداری الکترونیکی و هوش تجارت هوشمند، از جمله نتایج برجسته و دلایل نفوذ فناوری اطلاعات در بعد اقتصادی می‏ باشد. با توجه به اهمیت این حوزه و نقش پردازش و محاسبات در علم فناوری اطلاعات، این نگرش بوجود آمده است که در نیم قرن اخیر، محاسبات به عنوان نسل بعدی سرویس همگانی بعد از آب، برق، گاز و تلفن شناخته می‏ شود. جهت دست یابی به این چشم انداز بستر‏های محاسباتی مختلفی از سوی محققین پیشنهاد شده است، که جدید‏ترین آنها رایاتش ابری است. بسیاری بر این باورند که رایانش ابری، انقلابی است که تمامی صنعت فناوری اطلاعات را دگرگون خواهد نمود. صنعت بانکداری الکترونیکی، امروزه با مشکلات متعددی در زمینه ارائه خدمات نوین روبرو است. عدم وجود انعطاف پذیری و چابکی و همچنین هزینه بالای تدارک ساختاری فناوری اطلاعات از جمله این مشکلات می‏ باشد. تکنولوژی رایاتش ابری تاثیر بسزایی در بهبود ارائه خدمات بانکداری الکترونیک داشته و علاوه بر کاهش مشکلات فعلی بانکداری الکترونیکی، هزینه‏ های مرتبط با فناوری اطلاعات را نیز کاهش می‏ دهد. این گزارش پس از معرفی رایاتش ابری با پرداختن به ویژگی‏ها و موانع موجود بر سر راه این تکنولوژی، به بیان نقش و تاثیر آن بر آینده بانکداری الکترونیک می‏ پردازد. سپس با بررسی مشکلات بانک‏ها در زمینه فناوری اطلاعات، به مزایا و معایب رایانش ابری جهت استفاده در بانک پرداخته شده و با بررسی مدل ‏ها وچارچوب‏ های موجود در زمینه رایاتش ابری، چارچوبی جهت ارزیابی خدمات ارائه شده در بانک، به نحوی که بتوانند با استفاده از این چارچوب به ارزیابی فراهم کنندگان ابری مختلف پرداخته و بهترین مورد را انتخاب نمایند.

كلمات كليدي: Computing،Virtualization،Cloud

مقدمه

به طور کلی خدمات بانکداري الکترونیکی، را می توان در سه سطح به مشتریان بانک ها، ارائه کرد. این سه سطح عبارت است از:

• اطلاع رسانی به عنوان ابتدایی ترین سطح خدمات بانکداري الکترونیکی، بانک اطلاعات مربوط به خدمات و عملیات بانکی خود را، از طریق شبکه هاي عمومی یا خصوصی معرفی می کند.
• ارتباطات این سطح از خدمات بانکداري الکترونیکی، امکان انجام مبادلات بین سیستم بانکی و مشتریان را فراهم میآورد.
• تراکنش در این سطح، مشتري قادر است با استفاده از یک سیستم امنیتی کنترل شده، فعالیت هایی از قبیل درخواست صدور چک، انتقال وجه و افتتاح حساب را انجام دهد.

به طور کلی مزایاي بانکداري الکترونیکی را می توان از دو جنبه مشتریان و موسسات مالی مورد توجه قرار داد. از دید مشتریان می توان به صرفه جویی در هزینه ها، صرفه جویی در زمان، دسترسی به کانال هاي متعدد و دسترسی به سرویس ها و خدمات بانکی در تمام مدت شبانه روز، اشاره کرد. از دید موسسات مالی می توان به ویژگی هایی همچون ایجاد و افزایش شهرت بانک ها در ارائه نوآوري، حفظ مشتریان علی رغم تغییرات مکانی بانک ها، ایجاد فرصت براي جستجوي مشتریان جدید در داده بازارهاي هدف، گسترش محدوده جغرافیایی فعالیت و برقراري شرایط رقابت کامل را نام برد. بر اساس تحقیقات موسسه مهمترین مزایاي بانکداري الکترونیکی عبارتند از:

• تمرکز بر کانال هاي توزیع جدید
• ارائه خدمات اصلاح شده به مشتریان
• استفاده از راهبردهاي تجارت الکترونیک

البته مزایاي بانکداري الکترونیک از دیدگاه هاي کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت نیز قابل بررسی است. رقابت یکسان، نگهداري و جذب مشتریان از جمله مزایاي بانکداري الکترونیک در کوتاه مدت (کمتر از یک سال) هستند. در میان مدت (کمتر از 18 ماه) مزایاي بانکداري الکترونیک عبارتند از:

یکپارچه سازي کانال هاي مختلف، مدیریت اطلاعات، گستردگی طیف مشتریان، هدایت مشتریان به سوي کانالهاي مناسب با ویژگی هاي مطلوب و کاهش هزینه ها. کاهش هزینه پردازشی معاملات، ارائه خدمات به مشتریان بازار هدف و ایجاد درآمد نیز از جمله مزایاي بلند مدت بانکداري الکترونیک هستند.

با توجه به بیان مزایاي بکارگیري سرویس ها و خدمات بانکداري الکترونیکی، می توان به چالش هاي پیرامون راه اندازي سرویس ها و خدمات بانکداري الکترونیکی از جمله، هزینه هاي سنگین راه اندازي و پشتیبانی سرویس ها و خدمات بانکداري الکترونیکی، ارائه سرویس ها و خدمات متنوع و متعدد متناسب با نیاز کاربران، توسعه پذیري سرویس ها و خدمات براساس تغییرات مورد نیاز کاربران و یا تغییرات تکنولوژي، داشتن نیروهاي انسانی متخصص در زمینه راه اندازي و پشتیبانی سرویس ها و خدمات بانکداري الکترونیکی و رصد کردن تمامی تراکنش هاي موفق و ناموفق و ارائه سرویس هاي امنیتی قدرتمند جهت مقابله با نفوذ هکرها و جلوگیري از افشاي اطلاعات محرمانه مشتریان اشاره نمود. یکی از فناوري هاي روز دنیا که می تواند نقش کلیدي در حل برخی از چالش هاي فراروي موسسات مالی و بانکی در ارائه مطلوب سرویس ها و خدمات بانکداري الکترونیکی به کاربران ایفا نماید، فناوري رایانش ابري است. امروزه پیشرفت و توسعه مرزهاي دانش به گسترش تکنولوژي هاي محاسباتی وابسته شده است. به عنوان نقطه آغاز این تکنولوژي ها می توان به تشکیل شبکه کامپیوتري اشاره کرد، که در آن تنها چندین کامپیوتر به هم متصل شده بودند. سپس این شبکه هاي کوچک به یکدیگر متصل شدند و اینترنت را به وجود آوردند، که در اینترنت، شبکه ها به اشتراك گذاشته شدند. در آن زمان به بستري براي تبادل اطلاعات از طریق اینترنت نیاز بود، که مفهوم صفحه گسترده جهانی www شکل گرفت، که از طریق آن اطلاعات در میان کاربران به اشتراك گذاشته شد. در این راستا تکنولوژي جدیدي به نام رایانش توري شکل گرفت، که در آن منابع از راه دور به اشتراك گذاشته شدند و هدف افزایش کارایی و توان پردازشی بود. در عصر حاضر با روش جدیدي به نام رایانش ابري روبرو هستیم، که در این روش سرویس ها از طریق اینترنت به اشتراك گذاشته می شوند.

با توجه به رشد روز افزون تکنولوژي ها و تنوع نیاز کاربران در حوزه فناوري اطلاعات، جایگاه رایانش ابري اهمیت بیشتري پیدا می کند. چرا که گسترش زیر ساخت محاسباتی در هر سازمان نیازمند صرف هزینه و زمان و نیروي انسانی بسیاري است، که گاهی در توان عملیاتی یک سازمان نمی گنجد. از این رو سازمان ها براي پیشبرد اهداف خود تمایل به استفاده از چنین تکنولوژي هایی دارند. رایانش ابري از بستر اینترنت براي اتصال به سرور شبکه، زیر ساخت ها، برنامه هاي کاربردي و ارائه سرویس هاي قابل اعتماد استفاده می کند. در ابر هر سرویسی با توجه به نیاز مشتري ارائه می شود. در مجموع می توان ابر را ترکیبی از فناوريهاي موجود، سیستم هاي توزیع شده، چند پردازندهاي، تکنولوژي هاي مجازي سازي و شبکه هاي مبتنی بر فضاي ذخیره سازي داده هاي توزیع شده معرفی کرد. محاسبات امروزي بازتاب دهنده دو واقعیت متضاد است، از یک سو قیمت تمام شده براي هر قطعه به خاطر پیشرفت صنعت رایانه به سرعت رو به کاهش است، از سوي دیگر به دنبال فراگیرشدن محاسبات در سازمان ها و در نتیجه افزایش پیچیدگی در مدیریت زیرساخت هاي اطلاعاتی توزیع شده و ناهمگن، انجام محاسبات پیش از پیش هزینه بر شده است. در رسالت رایاتش ابري، برآورده شدن تمامی کارکردهاي خدمات فناوري اطلاعات بیان شده است. پژوهش صورت گرفته بر روي شش مرکز داده بیانگر این است که، اکثر سرورها تنها از 10-30% توان محاسباتی خود و رایانه هاي رومیزي نیز تنها کمتر از 5% توان خود بهره می برند. محرك بعدي سازمان ها به سمت رایانش ابري را می توان در تحقیقی که اخیرا توسط گارتنر صورت گرفته یافت. این تحقیق نشان می دهد، حدود دو سوم از بودجه استخدام کارکنان حوزه فناوري اطلاعات سازمان در جهت استخدام کارکنان بخش پشتیبانی و نگهداري، استفاده میشود.

رایانش ابري در برگیرنده دو ویژگی اصلی فناوري اطلاعات است:

• اثر بخشی IT که به وسیله آن قدرت رایانه هاي پیشرفته به واسطه برخورداري از منابع سخت افزاري و نرم افزاري با قابلیت مقیاس پذیري بالا کاراتر میشود.

• کسب و کار چابک از این طریق میتوان از IT به عنوان یک ابزار رقابتی با قابلیت توسعه سریع، استفاده از پردازش دست هاي موازي و نرم افزارهاي هوشمند با قابلیت مستقل از ساختار در زمینه تحلیل کسب وکار به صورت محاورهاي، بهره برد.

همچنین ایده رایانش ابري در برگیرنده مفهوم رایانش سبز است. به کمک رایانش سبز، نه تنها از منابع محاسباتی به صورت کارا و مفید استفاده می شود، بلکه رایانه ها می توانند در نقاط جغرافیایی که از هزینه نیروي الکتریسیته پایین سود می برند، راه اندازي شوند و همزمان از نیروي محاسباتی آنها از راه دور، بهره گرفت. در ضمن اصطلاح کسب و کار چابک، به این نکته اشاره دارد، که رایانش ابر تنها شامل محاسبات ارزان نیست و اشاره به قابلیت کسب و کارها در استفاده از ابزارهاي محاسباتی به شیوه اي سریع و مقیاس پذیر، بدون نیاز به سرمایه گذاريهاي گسترده دارد.

بررسی ادبیات موضوع

پیدایش مفاهیم اساسی رایانش ابری به دهه 1960 بازمی ‏گردد. زمانی که جان مک کارتی، اظهار داشت که «رایانش ممکن است، روزی به عنوان یکی از صنایع همگانی سازماندهی شود».

واژه ابر، در واقع بر گرفته از صنعت تلفن است، به این گونه که کمپانی‏ های ارتباطات راه دور که تا دهه 1990، تنها خطوط نقطه به نقطه اختصاصی ارائه می‌کردند، شروع به ارائه شبکه‌های خصوصی مجازی با کیفیتی مشابه و قیمت‏های کمتر نمودند. نماد ابر برای نمایش نقطه مرزی بین بخش‏ هایی که در حیطه مسئولیت کاربر هستند و آن‏هایی که در حیطه مسئولیت عرضه کننده هستند، بکار گرفته می‌شد. رایانش ابری مفهوم ابر را به گونه‌ای گسترش می‌دهد که سرورها را نیز علاوه بر زیر ساخت‌های شبکه در برگیرد.

اما صورت امروزی آن توسط سایت آمازون و در سال 2006 مطرح شد. سایت آمازون با مدرن سازی مرکز داده خود نقش مهمی در گسترش رایانش ابری ایفا کرد. آنها دریافتند، که با تغییر مرکز داده‌های خود، که مانند اغلب شبکه‌های رایانه‌ای در بیشتر اوقات تنها از ۱۰٪ ظرفیت آن استفاده می‌شود و مابقی ظرفیت که برای دوره‌های کوتاه اوج مصرف در نظر گرفته شده بود، با معماری ابر می‌توانند بازده داخلی خود را بهبود بخشند.

آمازون از سال 2006 امکان دسترسی به سیستم خود را از طریق وب سرویس‏ های آمازون، بر پایه پردازش ابری ارائه کرد. وب سرویس‏های آمازون زیر ساخت‏ های فناوری اطلاعات را به صورت سرویس‏ های انعطاف‏ پذیر به مشتریان ارائه می ‏دهد، که شامل سرویس‏ های پردازشی، ذخیره‏ سازی، تحویل محتوا، پایگاه داده، تجارت الکترونیک، پرداخت و صورت حساب می‏ باشد. یک سال بعد، یعنی در سال 2007، شرکت گوگل و IBM پروژه‏ای در مقیاس بزرگ در زمینه پردازش ابری آغاز کردند.

تعریف رایانش ابری

رایانش ابری به عنوان فناوری که قرار است در سال‏های پیش رو بیشترین و سریع‏ترین پیشرفت و تسخیر بازار را داشته باشد معرفی می‏ شود. با وجود اینکه تعاریف زیادی از رایانش ابری وجود دارد، ولی می‏ توان گفت یک اتفاق نظر کلی، هم در صنعت محاسبات و هم در دانشگاه وجود دارد، که منابع مورد نیاز و سرویس‏ها در سراسر اینترنت را فراهم می‏کند. این نوع محاسبات به سازندگان و توسعه دهندگان اجازه می‏دهد تا برنامه‏ های کاربردی مورد نظر خود را نوشته و در محیط ابری اجرا کنند.

تعاریف رسمی متفاوتی در خصوص رایانش ابری می‏ توان یافت. اما بهترین تعریف که توسط موسسه استاندارد و فناوری ملی آمریکا (NIST)، ارائه شده رایانش ابری را چنین تعریف می‏ کند:

رایانش ابری مدلی برای ارائه دسترسی مناسب شبکه‏ ای، مستقل از مکان و کاملا متناسب با نیاز و خواست کاربر به مخزنی اشتراکی از منابع محاسباتی (منابع شبکه‏ ای، سرورها، فضاهای ذخیره‏ سازی اطلاعات، نرم افزارهای کاربردی و به طور کلی خدمات و سرویس‏ های شبک ه‏ای) است که می ‏توان این منابع را با حداقل میزان تلاش مدیریتی و با کمترین میزان ارتباط با فراهم کننده، با سرعت بالا دریافت و آزاد کرد.

این مدل باعث ترویج دسترس ‏پذیری است و شامل پنج ویژگی کلی، سه نوع مدل خدمت و چهار مدل پیاده‏ سازی است. رایانش ابری از دیدگاه موسسه ملی استاندارد و فناوری، مدلی است که با استفاده از آن کاربران قادر خواهند بود، منابع اشتراکی قابل پیکربندی، به عنوان مثال شبکه، سرویس دهنده، فضای ذخیره ‏سازی، برنامه و خدمات را هنگام تقاضا دریافت کنند. این منابع با حداقل تلاش مدیریتی یا نیاز به تعامل با فراهم کننده خدمات، خیلی سریع می‏ تواند تهیه و آزاد گردد. اما تعریف سیسکو از رایانش ابری عبارت است، از منابع و سرویس ‏های فناوری اطلاعات که به صورت انتزاعی و جدا از زیرساخت‏ ها، یک محیط چند مستاجری را به صورت عرضه، هنگام تقاضا و با هر مقیاسی فراهم می‏کند.

رایانش ابری یک روش محاسبات است که ظرفیت محاسباتی بر مبنای تقاضا را به صورت سرویس فراهم می‏ کند. یکی از ویژگی‏های این مدل جدید این است، که منابع محاسباتی و ظرفیتی به صورت سرویس فراهم می‏ شود. در این صورت برنامه‏ های کاربردی نرم افزاری می‏ توانند در ابر نگهداری یا اجرا شوند و لزومی به اجرای آن در ساختار محلی سازمان نیست. این ساختار به طور قابل توجهی هزینه مدیریت منابع را کاهش می‏ دهد.

با استفاده از این تکنولوژی خدمات محاسباتی (سخت افزاری و نرم افزاری) بر مبنای درخواست، به مشتریان از طریق شبکه و به صورت خودکار و مستقل از مکان و دستگاه، ارائه می‏ گردد. منابع مورد نیاز جهت ارائه کیفیت سرویس مورد نظر، به صورت اشتراکی، مقیاس پذیر، پویا، با امکان تدارک سریع و مجازی‏ سازی شده می‏ باشند و با کمترین میزان تعامل میان کاربر و فراهم کننده، باز‏گردانده می‏ شوند. در این تعریف منابع محاسباتی می‏ توانند متعلق به خود سازمان یا سازمانی دیگر باشند و کارایی منابع، مجازی‏ سازی منابع فیزیکی، انتزاع معماری، مقیاس پذیری پویای منابع، تدارک پویا و خودکار منابع، استقلال از مکان و همچنین مدل هزینه‏ای بر اساس میزان استفاده از ویژگی‏ های آن می‏ باشد.

یکی از اجزای مرکزی و تعیین کننده رایانش ابری در مقایسه با روش سنتی فناوری اطلاعات، اقتصادی بودن آن است. در روش سنتی منابع به صورت اختصاصی در اختیار هر واحد تجاری قرار می‌گرفتند، در حالی که در رایانش ابری منابع بسته به نیاز هر واحد بین واحدها توزیع می‌شود. همچنین در رایانش ابری با تخصیص اشتراکی منابع تبدیل هزینه سرمایه‌ای (CapEx) به هزینه راهبری (OpEx) راحت‌تر می‌شود. چرا که منابع به جای اینکه خریداری شوند، اجاره می‌شوند. بنابراین می‌توان هزینه‌های صنفی در بخش فناوری اطلاعات را کاهش داد.

کاربرد رایانش ابری در بانکداری

رایانش ابری تکنولوژی جدیدی است که اخیرا توجه بسیاری از بانک‏ ها ‏و سازمان‏ ها را به خود اختصاص داده و قابلیت ‏ها و مزایای چشمگیری را در عرصه خدمات نوین بانکی پیش روی صنعت بانکداری قرار داده است. رایانش ابری در فراهم کردن میزان منابع درخواست شده توسط کاربران انعطاف پذیر است. ابر علاوه بر پوشش مشکلاتی نظیر نقص و یا نوسان کارایی سرورهای ارائه دهنده خدمات، راه حل‏ های نوینی را برای مشکلات نرم افزاری ناشی از وجود پلت ‏فرم‏های مختلف ارائه می‏ دهد. سیستم‏های ابری در رویارویی با خطا دارای تحمل پذیری بالایی هستند و سرویس ‏هایی که توسط ابر فراهم می ‏شود، دسترس پذیری بالایی دارد. مشتریان در ابر علاوه بر دارا بودن محیطی متناسب با علایق و نیازهای خود، تنها برای آنچه مورد استفاده قرار داده‏اند، هزینه پرداخت می‏ کنند.

مزایای رایانش ابری برای بانکداری الکترونیک

• کاهش هزینه‏ های فناوری اطلاعات

یکی از مهم ترین مزیت‏ ها، کاهش قابل توجه در هزینه‏ های فناوری اطلاعات (تبدیل هزینه ‏های سرمایه‏ ای به هزینه‏ های راهبری) است. با استفاده از ابر، بانک‏ ها می‏ توانند نیاز‏های سخت افزاری جدید خود را برون سپاری نمایند و هزینه استفاده از آن را بر اساس مدل "پرداخت به میزان استفاده" بپردازند.

در این حالت بانک نیازی به خرید، تنظیم، برپایی و نگهداری از منابع سخت افزاری ندارد و در نتیجه هزینه‏ های آن کاهش می‏ یابد. داشتن یک مرورگر وب و یک واسط ضعیف جهت استفاده از تمام امکانات موجود در ابر کافی است.

• سرعت و انعطاف پذیری سریع در تدارک منابع سخت افزاری

مزیت دیگر سرعت و انعطاف پذیری سریع در تدارک منابع سخت افزاری است. با انباره‏ سازی منابع در این روش، دستگاه‏ های سخت افزاری، دیتا سنترها و پردازشگرها به صورت یکپارچه آماده استفاده می ‏باشند و کاربران می‏ توانند به سرعت منابع مورد نیاز را در اختیار داشته باشد و همچنین بانک می‏ تواند، در هر زمان میزان منابع مورد استفاده خود را افزایش یا کاهش دهد و در نتیجه انعطاف پذیری بالایی در تهیه منابع خواهند داشت.

به عنوان مثال بانک‏ ها در دوره‏ های زمانی مشخصی، بار پردازشی بالایی را تحمل می‏ کنند. با سیستم متداول هر بانک می‏ بایست، پیش‏بینی این دوره‏ ها را از قبل انجام داده باشد و متناسب با بالاترین بار پردازشی سخت‏ افزار و سرور خریداری کنند، نرم افزار‏های لازم را روی این سرور‏ها نصب کرده و در مدار قرار دهد تا در دوره‏ هایی که بار پردازشی بالا می‏ رود، قدرت تحمل این بار در بستر بانک وجود داشته باشد و کاربران متحمل کندی سرعت سرویس دهی و یا از کار افتادن سیستم نشوند. اما با انتقال به بستر ابر، نیاز به در اختیار داشتن تمام امکانات در تمام دوره ‏ها نیست. با مجازی‏ سازی سرور‏ها در ابر می ‏توان، قبل از شروع هر دوره‏ای که بار پردازشی بالا می‏ رود، منابع پردازشی سرورها را از مخزن ابر افزایش داد.

• افزایش کارایی نیروهای متخصص فناوری اطلاعات

مورد دیگری که تاثیر ابر را در بانک نشان می‏ دهد، کارایی بهتر نیروهای متخصص فناوری اطلاعات می‏ باشد. با استفاده از تکنولوژی رایانش ابری، وظیفه تهیه، نصب و نگهداری از سخت افزارها و نرم افزارها بر عهده بانک نخواهد بود و در نتیجه متخصصان فناوری اطلاعات، می ‏توانند زمان خود را صرف سایر عملیات اصلی مورد نیاز بانک نمایند و همچنین هر متخصص می‏ تواند بر منابع بیشتری مدیریت نماید. نیاز به جذب متخصصان بیشتر کاهش می ‏یابد.

• افزایش میزان بازدهی و کاهش اتلاف منابع

مزیت دیگر، افزایش میزان بازدهی و جلوگیری از اتلاف منابع سخت افزاری است. رایانش ابری با انباره‏ سازی منابع و اختصاص منابع به کاربران در هنگام نیاز، از اتلاف منابع جلوگیری می‏ نماید. در این تکنولوژی بار کاری بین سرورها و پردازنده‏ ها تقسیم می‏ شود و هیچ منبع اضافی درخواست نمی‏ شود. در نتیجه اتلاف منابع به حداقل می‏ رسد.

• کاهش زمان ارائه محصول به بازار

از دیگر مزایا، افزایش چابکی و کاهش زمان ارائه محصول به بازار می‏ باشد. با کاهش زمان لازم جهت تدارک ساختار، تدارک خدمات و محصولات تسریع می‏ شوند. استفاده از نرم افزار به عنوان سرویس، امکان استفاده از سرویس‏ های نرم ‏افزاری آماده را به بانک می ‏دهد. بانک می‏ تواند این سرویس‏ ها را خصوصی‏ سازی کند و خدماتی جدید ایجاد نماید. این مورد قابلیت تغییر را بهبود می‏ بخشد و در ارائه سریعتر محصولات به بازار کمک می‏ نماید.

موانع موجود در پذیرش رایانش ابری در بانک

برخی موانع در پذیرش رایانش ابری وجود دارد، که باعث کندی استفاده از آن در بانک‏ ها می‏ گردد:

• امنیت

یکی از مهم ترین موارد امنیت می ‏باشد، که به سه صورت مختلف مورد بررسی قرار می‏ گیرد:

اولین دسته از مشکلات امنیتی، کمبود شفافیت در زمینه کنترل دسترسی و امنیت اطلاعات می‏ باشد. ممکن است، در بانک نیاز به کنترل دقیق و موثر برخی از اطلاعات باشد و بر دسترسی و امنیت آن نظارت شود. رایانش ابری ممکن است، امکان نظارت فوق را فراهم نکند.

دسته دوم از مشکلات امنیتی مالکیت داده و سرمایه فکری است. هنگامی که اطلاعات در مراکز داده خارج از سازمان نگهداری می‏ شوند، احتمال استفاده غیر مجاز از این اطلاعات افزایش می‏ یابد.

دسته سوم، امکان عدم رعایت قوانین و مقررات محرمانگی داده‏ ها می‏باشد. داده‏های موجود در ابر ممکن است، در مکان‏ های بین المللی مختلفی نگهداری شوند. برخی از دولت‏ ها بخصوص اعضای اتحادیه اروپا، قوانینی در زمینه منع ارسال برخی اطلاعات شخصی به خارج از مرزها را دارند. به علاوه قوانین حفاظت از اطلاعات و محرمانگی داده بر اساس قوانین کشور میزبان تعیین می ‏شود، که ممکن است در برخی موارد مشکلاتی را ایجاد نماید.

• وابستگی به اینترنت

مانع دیگر در پذیرش رایانش ابری، وابستگی به اینترنت و کارایی و تاخیر ناشی از آن می‏ باشد. در بانک به دلیل اهمیت دسترس پذیری، کیفیت و کارایی اتصالات اینترنت اهمیت زیادی دارد و استفاده از تکنولوژی ‏های لازم جهت کاهش تاخیر شبکه از قبیل واکشی از قبل، نگهداری پویای اطلاعات در حافظه موقت و سایر تکنیک‏ ها لازم است. به دلیل این که رایانش ابری مبتنی بر کارکرد صحیح شبکه داخلی و اینترنت است، کیفیت اتصالات و شبکه بانک ممکن است، تبدیل به نقطه واحد خرابی شوند، که باید با طراحی و معماری مناسب و ارتقاء کیفیت اتصالات از بروز این مشکل جلوگیری نمود.

• دسترس پذیری و سطح سرویس

مشکل دیگر در زمینه رایانش ابری دسترس پذیری و سطح سرویس است. بانک‏ ها به دلیل عملیات حساس و نیاز به دسترس پذیری بالا همواره به دنبال کاهش زمان ‏های توقف عملکرد سیستم بوده‏ اند. به دلیل این که هر لحظه توقف سیستم، علاوه بر تاثیری که بر درآمد دارد، در رضایت مشتریان نیز تاثیر منفی دارد، بنابراین باید از فراهم کننده ابر مناسب جهت تامین دسترس پذیری بالا استفاده نمود. برخی سازمان‏ها جهت اطمینان از سطح دسترس‏ پذیری مورد نظر، به توافقات سطح سرویس تکیه می‏ کنند، که این توافقات باید به طور دقیق بررسی و تهیه شوند.

• تغییر و انتقال برنامه‏ های فعلی

مانع دیگر دشواری انتقال برنامه ‏های فعلی جاری به محیط ابر می ‏باشد. در این موارد انتقال به ابر میسر می‏ باشد، اما معمولا هزینه انتقال بالاست و مقرون به صرفه نمی ‏باشد. به همین دلیل معمولا رایانش ابری برای کاربردهای جدید به کار می‏ رود.

• دشواری مجوزها و پرداخت هزینه

مدل‏ های پیچیده مجوز‏دهی و پرداخت هزینه نیز از سایر مشکلات موجود در این زمینه می‏ باشد. این مدل‏ ها در رایانش ابری شامل مدل‏ های تک مجوزی، چند مجوزی یا اشتراکی، موقت یا با مدت زمان ثابت و پرداخت هزینه بر اساس میزان استفاده و اشتراک است. بانک باید درک کاملی از سابقه استفاده، از میزان استفاده فناوری اطلاعات خود کسب نماید و شناخت کاملی از این مدل‏ ها بدست آورد و مدل مورد نظر را انتخاب کند. بانک‏ ها به دلیل پرداختن به عملیات، همواره به دنبال کاهش زمان ‏های توقف عملکرد سیستم بوده‏ اند. هر لحظه توقف سیستم علاوه بر کاهش درآمد بر رضایت مشتریان نیز تاثیر منفی دارد. در نهایت دشواری انتقال برنامه‏ های فعلی به محیط ابر و مدل‏ های پیچیده مجوز دهی هستند، که معمولا با هزینه ‏های بالا همراه بوده و مقرون به صرفه نمی‏ باشد.

سرویس رایانش ابری در مورد صنعت و خدمات بانکداری

رایانش ابری را می‌توان بسته به طبیعت سرویسی که ارائه‏ کنندگان سرویس رایانش ابری در مورد صنعت و خدمات بانکداری ارائه می‌دهند، به سه دسته تقسیم بندی کرد:

• زیرساخت به عنوان یک سرویس (IaaS)

در این سرویس امکان تقسیم منابع زیرساخت مانند، منابع شبکه، برق، تهویه، فضای فیزیکی، ذخیره‏ سازی و غیره بین کاربرهای مختلف تقسیم می‌شود. راه حل‌های موجود در این بازار امکان اختصاص دادن منابع پردازشی و ذخیره ‏سازی به نرم افزارها و سرویس‌ها را براساس نیاز آن‌ها فراهم می‌سازد.

در مورد صنعت و بازار بانکداری می‌توان گروه خدمات "پلتفرم به عنوان یک سرویس (Platform as a Service: PaaS)" را نیز در این دسته گنجاند. این سرویس در این صنعت مجموعه‌ای از خدمات گروه "زیرساخت به عنوان سرویس" را در قالب یک پلتفرم ارائه می‌کند، تا مشتریان بتوانند گسترش و حتی میزبانی خود را با استفاده از این خدمات پیش ببرند.

• پایگاه داده به عنوان یک سرویس (DaaS)

فروشندگان این سرویس پایگاه داده‌های مختلف را که از زبان‏ های مختلف برنامه نویسی پشتیبانی می‏ کنند، فراهم کرده و به مشتریان ارائه می‏ کنند. “پایگاه داده به عنوان یک سرویس” معمولا از یک معماری چند اجاره‌ای استفاده می‌کند، به صورتی که داده‌های چندین مشتری به صورت فیزیکی در یک پایگاه داده یا جدول نگهداری می‌شوند.

• نرم افزار به عنوان یک سرویس (SaaS)

وجهه بیشتر شناخته شده و اصلی رایانش ابری SaaS، به نرم افزارهایی اشاره می‌کند که به صورت اشتراک‌ هایی با مدت زمانی معین و قابلیت‌های معین (در بسته‌های مشخص) ارائه می‌شوند. مثل سرویس که salesforce.com ارائه می‌کند. این سرویس در برابر نرم‏ افزارهای معمول حال حاضر که گواهی نامه آن‌ها توسط یک کاربر منفرد به صورت کامل و در یک بسته خریداری می‌شود، قرار می‌گیرد. این سرویس برای سازمان‌های کاربر، کاهش هزینه و کاهش پیچیدگی را، به ویژه در نصب و نگهداری را به ارمغان می‌آورد. بسیاری از ارائه کنندگان SaaS به همراه نرم افزارشان گسترش و توسعه نرم افزاری و راحتی کاربرد را نیز ارائه می‌دهند.

سه دسته مطرح شده، سه دسته اصلی رایانش ابری هستند که می‌توانند در صنعت بانکداری مورد استفاده قرار بگیرند و کلیه جنبه‌های رایانش ابری در همین سه دسته قرار می‏ گیرند.

زمینه‌ها و موارد مطلوب کاربرد رایانش ابری در بانکداری

زمینه ‏ها و کاربردهای مورد نظر عبارتند از:

• شبکه تحویل محتوا

خدمات شبکه تحویل محتوا Content Delivery Network ، غالبا برای وبگاه‌ها یا سرویس‌های تحت شبکه‌ای که در جغرافیای گسترده‌ای ارائه می‌شوند، عرضه شده و اهمیت می‌یابد. در این گونه سرویس‌ها فاصله جغرافیایی کاربر نهائی با سروری که از آن اطلاعات دریافت می‌کند، از لحاظ سرعت تبادل اطلاعات و همچنین محتوایی که قرار است به کاربر بومی در مکان‌ها (استان‌ها و شهر‏های مختلف) ارائه شود، حائز اهمیت است. این سرویس روی بستری از خدمات IaaS رایانش ابری در مرکز داده‌های محلی در مکان‌های مختلف پیاده ‏سازی می‌شود و با استفاده از الگوریتم‌های خاص به کاربر هر استان، محتوای مناسب همان کاربر را با سرعت بالاتر ارائه می‌کند.

این امکان می‌تواند به خوبی مورد استفاده بانک‌ هایی که خدمات اینترنتی ارائه می‌کنند، قرار بگیرد. به عنوان مثال کاربران هر استان می‌توانند با اتصال به وبگاه بانک در همان استان، محتوای وبگاه از جمله تصاویر، تبلیغات و … را از سرور‌های مستقر در همان استان دریافت کنند و همچنین ورود کاربران به کنترل پنل اینترنت بانک از طریق سرور مستقر در استان صورت گرفته و نشست‌های هر کاربر توسط همان میزبان مدیریت ‏شود و این سرور باشد که با سرور مرکزی در ارتباط است. با اجرای این روش امنیت بیشتری نیز تامین خواهد شد.

• VDI

هرکدام از بانک‌های بزرگ حال حاضر کشور شعبه‌های بسیار زیادی در سرتاسر کشور دارند و هرکدام از این شعب تعداد زیادی رایانه دارند، که تمام این رایانه‌ها می‌بایست به سیستم Core Banking همان بانک متصل باشند. در حال حاضر عموما در شعب بانک‌ها از رایانه‌های رومیزی استفاده می‌شود و تمامی نرم افزارهای مورد نیاز برای کار متصدیان بانک می‌بایست به صورت جداگانه و منفرد روی هرکدام از این PCها نصب و راه اندازی شود. هزینه تعمیرات و نگهداری این PCها و همچنین زمانی که صرف این کار می‌شود، یکی از نگرانی‌های عمده در بانکداری است. تصور کنید زمانی را که به دلیل ارتقا نسخه نرم افزار، تعویض نرم افزار و یا دستیابی به نرم افزار جدید نیاز به انجام عملیات نصب و یا بروزرسانی در تمام رایانه‌های تمامی شعب داشته باشیم. این فرآیند نیازمند صرف هزینه و زمان بسیار است و در بهترین حالت فاصله زمانی زیادی بین انجام عملیات روی اولین رایانه تا آخرین رایانه وجود خواهد داشت.

فناوری Virtual Desktop Infrastructure استقلال رایانه‌های موجود در یک سیستم را به یک Thin Client با حداقل امکانات سخت افزاری تقلیل داده و در عوض قسمت اعظم بار ذخیره‏ سازی و پردازش را به عهده سرور مرکزی می‌گذارد. با چنین فناوری ‏ای تنها یک نسخه حداقل شده از سامانه عامل در رایانه‌های متصدیان شعب بارگذاری شده و بقیه امور در سرور مرکزی انجام می‌شود. با استفاده از این روش، نصب محلی نرم افزار در رایانه‌های متصدیان، دیگر وجود نخواهد داشت و به دلیل حداقلی بودن رایانه‌ها، هزینه‌های تعمیر و نگهداری نیز کاهش می‌یابد.

پردازش داده‌ها همه در سرور مرکزی صورت می‌گیرد که این سرور نیز به نوبه خود می‌تواند عضوی از یک سیستم بزرگ‌تر باشد. به عنوان مثال کلیه رایانه‌های موجود در یک شهرستان با یک سرور مرکزی در همان شهرستان کار می‌کنند و این سرور نیز مستقیما با سرور مرکزی موجود در مرکز استان و یا پایتخت مرتبط است.

در چنین راه حلی بانک به جای صرف هزینه برای خرید رایانه‌هایی با سخت افزار قوی برای متصدیان، درصد کوچکی از این هزینه را برای خرید سرورهایی با سخت افزار قوی‌تر صرف می‌کند و علاوه بر این، مقدار زیادی زمان و هزینه نیز برای نگهداری و تعمیرات این رایانه‌ها نیز صرفه جویی می‌شود.

• پردازش

این بحث کلی‌ ترین بحث در زمینه بانکداری و رایانش ابری است، اکثر سوالات، شک‌ها، مزیت‌ها و ایراداتی که در مورد کاربرد رایانش ابری در بانکداری مطرح می‌شود، مربوط به این بحث است.

• بانکداری و IaaS

در خدمات IaaS منابع به سه گروه پردازشی، شبکه‌ای و ذخیره‏ سازی تقسیم می‌شوند. منابع پردازشی در بانکداری بالاترین مصرف را دارند، پس از آن منابع شبکه‌ای و بعد از آن منابع ذخیره‏ سازی هستند، که نسبت به زمینه‌های دیگر کاربرد رایانش ابری در زمینه بانکداری مصرف کمتری دارند. پیچیده‌ترین و پرهزینه‌ترین بحث نیز در رایانش ابری مدیریت منابع ذخیره‏ سازی است.

انتقال Core Banking به بستر رایانش ابری عمدتا به معنی انتقال منابع پردازشی بانکداری به ابر است. چرا که اکثر بانک‌ها درحال استفاده از منابع شبکه‌ای در مقیاس‌های جغرافیایی گسترده (شهری، استانی و کشوری) هستند و در صورتی که بتوان از زیرساخت شبکه‌ای قدرتمندتر و سریع‌تری مانند زیرساخت فیبرنوری استفاده کرد، اتصال استان‌های دیگر به مرکز مشکل چندانی از لحاظ سرعت و تاخیر نخواهد داشت.

اما با انتقال به بستر رایانش ابری می‌توان از مزایای این فناوری استفاده کرد، چنانکه در مقدمه گفته شد، کاهش هزینه خرید سخت افزار، کاهش هزینه تعمیر و نگهداری و انعطاف پذیری بالای سیستم، از مزایای این فناوری است. به عنوان مثال بانک‌ها در دوره‌های زمانی مشخصی بار پردازشی بالائی را تحمل می‌کنند، روزهای اول ماه، روزهای آخر سال، برگزاری قرعه‏ کشی‌ها و … از جمله این دوره‌ها است. با سیستم متداول هر بانک می‌ بایست، پیش‏ بینی این دوره‌ها را از قبل انجام داده و متناسب با بالاترین بار پردازشی سخت افزار و Server خریداری کرد. نرم افزارهای لازم را روی این سرورها نصب کرده و در مدار قرار دهد تا در دوره‌هایی که بار پردازشی بالا می‌رود، قدرت تحمل این بار در بستر بانک وجود داشته باشد و کاربران متحمل کندی سرعت سرویس ‏دهی و یا از کار افتادن سیستم نشوند. اما با انتقال به بستر رایانش ابری نیاز به در اختیار داشتن تمام امکانات در تمام دوره‌ها نیست. با مجازی‏ سازی سرور‌ها در ابر، می‌توان قبل از شروع هر دوره‌ای که بار پردازشی بالا می‌رود، منابع پردازشی سرور‌ها را از مخزن ابر افزایش داد. به این معنی که از سرورهایی که در اختیار داریم و یا سرورهایی که در آن دوره بار کمتری را تحمل می‌کنند، تعداد کافی CPU به سرورهایی که قرار است، زیر بار بروند اختصاص دهیم.

درصورت استفاده از ابر اختصاصی (که به دلیل امنیت بالاتر ابر، مورد ترجیح برای بانکداری است) می‌توانیم همیشه مخزنی از منابع را در ابر داشته باشیم و در موارد لزوم به سرورهای مختلفی که قرار است، زیر بار بروند اختصاص دهیم. با این روش هزینه خرید سخت افزار چندین برابر کمتر می‌شود.

• بانکداری و PaaS

کاربرد PaaS در بانکداری تاثیر به سزائی در میزان هزینه و اتلاف زمان در اعزام نیرو و آموزش نیرو در شعب دور از مرکز دارد. فرض کنید، موقعیتی را که قرار است سیستم نرم افزاری جدیدی که در شعبه مرکزی گسترش داده و معرفی شده است، در شعبه‌های شهرستان‌ها به کار گرفته شود. نیاز است، که برای هرکدام از شهرستان‌ها نیرو اعزام شود تا این سیستم جدید را نصب و راه اندازی کرده و همچنین به متصدیان شعبه، نحوه کار با آن را آموزش دهند. ولی با استفاده از خدمات PaaS رایانش ابری، می‌توان این سیستم جدید را به صورت یک Platform درآورده و برای هرکدام از شهرستان‌ها پیاده سازی کرد. با برگزاری کلاس‌های آموزشی برای شعب دور از مرکز، سیستم نرم افزاری جدید آماده به کارگیری در آن شعب خواهد بود.

• بانکداری و SaaS

در هر بانک تعداد قابل توجهی نرم افزار به کار گرفته می‌شود، که تمام این نرم افزارها با مقداری تغییر در کد و برنامه نویسی قابل انتقال به بستر ابر هستند. هر بانک برای استفاده از این خدمات به سه جزء ضروری نیازمند است:

سخت افزار

سرورهایی جهت نصب نرم افزار و همین طور سخت افزارهای شبکه‌ای برای ارائه خدمات بر روی شبکه.

مجوز نرم افزار

خریداری جواز و یا License نرم افزار از شرکت ارائه دهنده آن.

پرسنل اجرایی

نیاز به کارشناسان کامپیوتری جهت نصب نرم افزار بر روی سرور، پیکربندی زیرساخت شبکه‌ای و در نهایت نگهداری آن‌ها.

بنابراین هزینه‌های هر مورد به این صورت خواهند بود:

• خرید سخت افزار و نگهداری قطعات یدکی به منظور تعویض در زمان خرابی این قطعات.

• خریداری مجوز نرم افزار، پرداخت هزینه‌های احتمالی برای خصوصی سازی و سازگاری آن با نرم افزارهای موجود در بانک، هزینه‌های مرتبط با بروز رسانی نرم افزار و پشتیبانی از آن و …

• استخدام پرسنل اجرائی برای نگهداری و مدیریت سخت افزار و نرم افزارهای موجود.

قابل توجه است، که عمده هزینه‌ها (۶۵ تا ۷۵ درصد در طول زمان) متعلق به مورد سوم است. بنابراین بانکی که تنها نیاز به یک نرم افزار کاربردی دارد، لازم است هزینه‌های جانبی بسیار زیادی پرداخت کند تا به هدف دلخواه برسد.

در مدل ارائه SaaS دیگر بانک هزینه‌ای بابت موارد بالا پرداخت نخواهد کرد و هیچ گونه نگرانی برای تهیه سخت افزار، پشتیبانی نرم افزاری و پرسنل نگهداری خدمات و … نخواهد داشت. چرا که همه این موارد و مشتقات آن به عهده شعبه مرکزی که مسئولیت نگهداری از ابر را دارد، خواهد بود. تنها نیازمندی هر شعبه برای برقراری دسترسی به خدمات، داشتن یک مرورگر وب برای کارمندان، یک نام کاربری و یک رمز عبور است.