داده باز
عنوان داده باز (داده آزاد - Open Data) به داده هايي اطلاق مي شود که به صورت رايگان و آزاد در اختيار همه قرار دارد تا بتوانند از آن استفاده کنند و در هر قالب دلخواهي بازنشر دهند. داده باز داراي محدوديت هاي مربوط به حق کپي، يا موارد محدودکننده مشابه آن نمي باشد و مفاهيم مشابهي با ديگر جنبش هاي "باز" نظير نرم افزارهای متن باز (Open Source) يا محتوای آزاد (Open Content) دارد. همانطور که در شکل زير نشان داده شده است، داده هاي باز اغلب از جنس کلان داده هستند، با اين حال مجموعه داده هاي کوچک نيز مي توانند بصورت باز منتشر شوند. به همين دليل اين دو تعريف از هم متمايز هستند.
ارتباط بين داده باز، کلان داده و ديگر انواع داده
داده باز ضمن اينکه بعد جديدي از عمليات تحليلي را به کلان داده اضافه کرده است و سبب افزايش نوآوري در آن شده است، باعث ايجاد مفاهيم جديدي نظير دولت باز (Open Government) نيز شده است. در حقيقت داده باز يکي از اصول هشتگانه دولت باز مي باشد که در صنايع مختلف مالي، سلامت، حمل و نقل، انرژي، آموزش و ... بطور بالقوه مي تواند حدود 3000 تا 5000 ميليارد دلار ارزش اقتصادي توليد کند. بسترسازي براي داده باز اصولا بايد توسط دولت ها انجام شود تا بتوان ارزش استخراج شده توسط داده ها را بصورت واقعي مورد استفاده قرار داد. از نمونه بسترهاي ايجاد شده در اين خصوص مي توان به پرتال هاي داده باز اشاره کرد که در دولت هاي مختلف اجرا شده است و برخي از آنها در شکل 5 معرفي شده اند.
نمونه پرتال های داده باز دولت ها و سازمان های مختلف
| State / Org. | Website |
|---|---|
| Belgium | http://data.gov.be/ |
| Ghana | http://data.gov.gh/ |
| India | http://data.gov.in/ |
| Kenya | https://www.opendata.go.ke/ |
| Morocco | http://data.gov.ma/ |
| Russia | http://opengovdata.ru/ |
| UAE | http://government.ae/web/guest/uae-data |
| UK | http://data.gov.uk/ |
| US | http://www.data.gov/ |
| EU | http://open-data.europa.eu/ |
| OECD | http://stats.oecd.org/ |
| UN | http://data.un.org/ |
| UNHCR | http://data.unhcr.org/ |
| World Bank | http://data.worldbank.org/ |
بررسی مدل اجرای داده باز در دولت های مختلف نشان دهنده الگوهای مختلفی در اجرا می باشد و هر کدام دارای تجربيات خاص خود هستند که بطور جداگانه حائز اهميت است و بايد مورد بررسی قرار بگيرد. برای مثال در دولت فدرال آمريکا اين برنامه زير مجموعه برنامه دولت باز مطرح شده است که خود آن نيز در برنامه FASTER پيگيری می شود، و در مجموع سازوکار منظمی برای اجرا و بهره برداری از آن ايجاد شده است.