کتابخانه ابری، کتابدار ابری

کتابخانه ابری

--پگاه تاجر دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز ‏۹ اوت ۲۰۱۴، ساعت ۱۸:۲۱ (IRDT)

در رویکرد سیبرنتیکی کتابخانه یک نظام باز است که برای ماندگاری باید قوانین سازگاری را به کارگیرد. استفاده کنندگان از کتابخانه به عنوان عناصر اصلی تشکیل دهنده جامعه می توانند در پایداری نظام کتابخانه مشارکت جویند. انگیزه های اصلی برای ایجاد این مشارکت در نوع عملکرد کتابخانه برای برقرار ساختن ارتباط میان استفاده کنندگان و پدید آورندگان دانش نهفته است. از سوی دیگر نظریه اطلاعات بر آن است تا قوانین حاکم بر نظام های ارتباطات و تبادل اطلاعات را کشف و آنها را بهینه سازی کند به گونه ای که پیام ها از میان خشه ها به طور دقیق و واضح از مبدا به مقصد ارسال گردند. مسائلی که در نظریه اطلاعات بررسی می شود عبارتند از: یافتن بهترین روش های به کارگیری نظام های ارتباطی، بهترین روش های جدا سازی اطلاعات مطلوب(عاری از خشه) از اطلاعات نامطلوب و ارتقای مجراهای ارتباطی برای برقراری بهینه ارتباط. یکی از ویژگی های بارز فناوری در قرن بیستم توسعه و گسترش رسانه های ارتباطی پیشرفته است. در این قرن ابزارهای انتقال و پردازش اطلاعات رشد چشمگیری داشته اند. در همین راستا کتابخانه ها نیز به سمت دیجیتالی شدن و استفاده بهینه از فناوری های اطلاعاتی برای بهبود عملکرد خود به عنوان یک نظام اطلاع رسانی مهم در بستر اجتماعی حرکت کرده اند. یکی از فناوری های اطلاعاتی که اخیرا در صنعت ارتباطات بسیار پر طرفدار شده است، رایانش ابری نام دارد. این فناوری با هدف ایجاد شبکه های مشارکتی به وجود آمده است و دارای مزایایی همچون سرعت، نقش های مکمل، بعد توسعه ای، رقابت جویی، ارتقاء و بهینه سازی منابع و نوآوری است. واژه ابر از این ایده گرفته شده است که کاربران و مؤسسات قادر به دستیابی به برنامه های کاربردی از هر کجای دنیا به هنگام نیاز هستند. به عبارت دیگر رایانش ابری یک قالب تازه برای برنامه های کاربردی است که هدف آن به اشتراک گذاشتن داده، اطلاعات، دانش، محاسبات و خدمات در میان کاربران است. رایانش ابری امکاناتی را برای کتابخانه فرآهم می کند که از طریق آن هزینه های فناوری کاهش یافته و ظرفیت ها، توانایی ها و اعتبار افزایش می یابد و بسیاری از فعالیتهای سنتی کتابخانه ها با کیفیت بهتری ارائه می شود و نیز ایجاد شبکه های مشارکتی و تعاونی تولید دانش تسهیل می گردد. بدیهی است که زمینه های لازم برای ایجاد چنین فضایی با مساعدت فناوری های دیگر از جمله نرم افزارهای کتابخانه ای و تغییر در ماهیت و اهداف آنها و البته تغییر در نگرش ها و تجدیدنظر در اهداف و وظایف کتابخانه ها صورت می پذیرد. عباسی و آبام(1392)برخی نمونه های عملی موجود در حوزه کتابخانه ابری را به صورت زیر بیان کرده اند:

• خدمات مدیریت اشتراکی (worldShare Management Services ) که او سی ال سی ارائه می دهد.
• سیستم آلما (Alma)که محصول شرکت (EX Libris)استسیستم آلما (Alma)که محصول شرکت (EX Libris)است.

کتابخانه های دیجیتالی به عنوان نمادهای مدرن استفاده از فناوری های اطلاعاتی در حوزه اطلاع رسانی دانش، می توانند از این فناوری در راستای بهبود عملکرد شان بهره برداری کنند. بررسی ها نشان می دهد که کتابخانه های دیجیتالی ایران هنوز در این حوزه به صورت گسترده قدم برنداشته اند. البته شاید بتوان کنسرسیوم محتوای ملی را آغاز راه ایجاد کتابخانه ابری در ایران دانست. لذا علاوه بر بررسی زیر ساخت های فنی لازم برای ایجاد کتابخانه ابری،امکانسنجی ایجاد کتابخانه های دیجیتالی ابری در ایران و بررسی فاکتورهای پذیرش کتابخانه ابری از سوی مدیران،کارکنان و کاربران ایرانی از جمله مباحثی است که می تواند مورد توجه قرار گیرد.

منابع:

1. آزاد، اسدالله؛ حسن زاده، محمد(1382). "شمه ای از سیبرنتیک: نظریه اطلاعات و کاربرد آن در کتابداری و اطلاع رسانی". مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات. 55، 92-99.
2. زندی روان، نرگس؛ آزاد، اسدالله (1385). "بررسی فراگرد ارتباط در کتابخانه". کتابداری و اطلاع رسانی. 9(2)، 156-177.
3. عباسی، زهره؛ آبام، زویا(1392). "مدیریت و اشتراک دانش مبتنی بر رایانش ابری در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی".ارائه شده در همایش مدیریت دانش : حال و آینده. دانشگاه شهید چمران( 4و 5 اردیبهشت). اهواز. ایران.
4. فدایی، اشرف؛ نوشین فرد، فاطمه(1387). "امکانسنجی ایجاد کتابخانه دیجیتال در کتابخانه های دانشگاه علامه طباطبایی". فصلنامه دانش شناسی(علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات).1(2)، 81-96.
5. محمد اسماعیل، صدیقه؛ رحیمی نژاد، زهرا (1388). "امکانسنجی ایجاد کتابخانه های دیجیتالی جهت پشتیبانی از برنامه های آموزش از راه دور دانشگاه پیام نور".مطالعات ملی کتابداری و سازماندهی اطلاعات. 77، 27-50.
6. مهربان، سحر؛ لاریجانی؛ حسن(1387). "طراحی کتابخانه دیجیتال شبکه ملی فناوری نانو". فصلنامه دانش شناسی(علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات). 10(3)، 101-115.
7. هاشم بیک، نسرین؛ سیادت،علی و هویدا، رضا (1391). "بررسی میزان کاربست مؤلفه های الگوی سایبرنتیک در مدیریت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال تحصیلی 1389- 1388". مدیریت سلامت. 15(49)، 46-57.
8. Andrew, Alex M. (2012) "Cloud Computing: Views on Cybersyn" .Kybernetes. Vol. 41 No. 9, pp. 1396-1399.
9. Goldner,Matt(2012)."Winds of Change: Libraries and Cloud Computing".OCLC Online Computer Library Center, Inc. Reports. pp.1-13. [Online] Available at: http://www.oclc.org/content/dam/oclc/events/2011/files/IFLA-winds-of-change-paper.pdf.
10. Innocenti, Perla & et al. (2011)."Towards a Holostic Approach to Policy Interoperability in Digital Libraries and Digital Depositories".The International Journal of Digital Curation. Vol.1 No. 6. Pp. 111-124.
11. Teregowda, Pradees; Urgaonkar, Bhuvan; Giles, C. Lee (2010)."Cloud Computing: a Digital Libraries Perspective". IEEE 3rd International Conference on Cloud Computing. Miami, FL . [Online] Available at: http://clgiles.ist.psu.edu/pubs/ICCC2010-cloud.pdf.
12. Tsai, J. M., Hung, S. W. (2014)."A Novel Model of Technology Diffusion : System Dynamics Perspective for Cloud Computing". Journal of Engineering and Technology Management. 33, pp. 47-62.